ре́зать несов.

1. в разн. знач. рэ́заць;

ре́зать мета́лл рэ́заць мета́л;

ве́тер ре́жет лицо́ ве́цер рэ́жа твар;

его́ го́лос ре́жет слух яго́ го́лас рэ́жа слых;

2. (убивать) рэ́заць; (свиней) кало́ць;

ре́зать пра́вду (в глаза́) рэ́заць пра́ўду (у во́чы);

ре́зать глаза́ рэ́заць во́чы;

по живо́му ре́зать па жывы́м рэ́заць;

без ножа́ ре́зать (кого) без нажа́ рэ́заць (каго);

у́хо (у́ши) ре́жет (дерёт) ву́ха (ву́шы) рэ́жа (дзярэ́);

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

свобо́дно нареч.

1. во́льна, свабо́дна;

2. (без затруднений) лёгка;

он свобо́дно чита́ет по-англи́йски ён лёгка чыта́е па-англі́йску;

3. (просторно) прасто́рна, раско́шна;

в за́ле свобо́дно у за́ле прасто́рна (раско́шна);

4. (непринуждённо) во́льна;

чу́вствовать себя́ свобо́дно на сце́не адчува́ць сябе́ во́льна на сцэ́не;

5. (без опоры) во́льна;

свобо́дно держа́ться в во́здухе во́льна тры́мацца ў паве́тры;

6. (не прилегая, не обтягивая) сла́бка;

свобо́дно подпоя́сать сла́бка падпераза́ць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

абвінава́чваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.

1. каго-што ў чым і без дап. Лічыць каго‑н. вінаватым у чым‑н. А супярэчыў.. [Сцяпан Варанец], так сказаць, прынцыпова: не можна, бачыце, абвінавачваць чалавека, калі добра не ведаеш. Крапіва. // Устанаўліваць віну каго‑н. у судовым парадку; лічачы вінаватым у чым‑н., прыцягваць да судовага разбору. Думкі перабіў ураднік. — У чым жа вас абвінавачваюць? — запытаў ён. — За што судзяць? Колас. // Папракаць, асуджаць за што‑н. Абвінавачваць у неаб’ектыўнасці.

2. без дап. Выступаць у якасці судовага абвінаваўцы, пракурора. Малады пракурор абвінавачваў упершыню.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

добраахво́тны, ‑ая, ‑ае.

1. Які робіцца па ўласнаму жаданню, па сваёй воля, без прымусу. Добраахвотная згода. Добраахвотная справа. □ Лукаш, зразумела, праходзіўся па дварах, збіраў статак і браў добраахвотныя падаткі. Колас. Варакса даглядала курэй. Гэта была яе добраахвотная праца, бо была Варакса па-за сваімі рабочымі гадамі. Баранавых. // Які прыняў на сябе якія‑н. абавязкі па ўласнаму жаданню, без прымусу. [Маша] была не толькі лепшай аперацыйнай сястрой, але і яго [Яраша] добраахвотным сакратаром. Шамякін.

2. Заснаваны на прынцыпе самадзейнасці мас. Добраахвотная народная дружына. Добраахвотнае спартыўнае таварыства. Добраахвотная пажарная ахова.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

маракава́ць, ‑кую, ‑куеш, ‑куе; незак.

Разм.

1. на каго, без дап. і з дадан. сказам. Крыўдаваць, злавацца. [Андрэй:] — Кароўка, відаць, у цябе добрая на малако? [Насця:] — Не маракую. Літраў дзесяць дае. А пасля ацёлу да пятнаццаці. Пальчэўскі. Цяпер .. [Цымбал] ходзіць і раскайваецца і маракуе, што яму ніхто не верыць. Скрыган.

2. над кім-чым і без дап. Разбірацца ў якой‑н. складанай справе, абдумваць што‑н. Зноў.. [Мірановіча] павялі ў аперацыйную, зноў доўга маракаваў над ім хірург, стараючыся намацаць іголкай асколкі і выдаліць, але гэта ніяк не ўдавалася. Марціновіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

браві́раваць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; незак., чым і без дап.

Пагарджаць чым‑н. дзеля паказной храбрасці; выстаўляць напаказ што‑н., задавацца; выхваляцца. У той момант.. [Славік] узненавідзеў кранаўшчыцу. І вось цяпер бравіруе смеласцю да парушэння правілаў тэхнікі бяспекі. Шамякін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

канту́зія, ‑і, ж.

Пашкоджанне тканак і органаў без парушэння цэласці скуры (пры разрывах снарадаў, выбухах, завалах зямлёй і пад.). Кантузія галавы. Кантузія спіны. □ [Іван Пятровіч] адчуў, як у самога часта-часта заторгалася правае павека — напамінала аб сабе кантузія. Даніленка.

[Лац. contusio — удар.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дэкламава́ць, ‑мую, ‑муеш, ‑муе; незак., што і без дап.

Выразна чытаць на памяць мастацкія творы. Дэкламаваць вершы. □ Некалькі хвілін Сцяпан Сямёнавіч уважліва прыглядаўся да вучняў, потым падышоў да акна і ціха, але надзвычай выразна пачаў дэкламаваць. Шыловіч.

[Ад лац. declamare.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

заваля́цца, ‑яецца; зак.

Разм. Праляжаць забытым без выкарыстання; заляжацца. Заваляўся.. мундзірчык у палкавых запасах, з трафеяў, узятых у бойцы пад Баранавічамі. Лынькоў. — Ну, дзе вашы малыя? — запытаў.. [Якаў]. — Тут у мяне пара цукерак завалялася, з горада яшчэ. Чарнышэвіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

павартава́ць, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; зак., каго-што і без дап.

Вартаваць некаторы час. Павартаваць чужыя рэчы. Павартаваць да пяці гадзін. □ [Максім:] Калі ўжо выбраўся, то і добра: павартуеш сёння за мяне, а я другі раз за цябе. Чорны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)