Verbum

наста́віць, -та́ўлю, -та́віш, -та́віць; -та́ўлены; зак.

1. чаго. Паставіць у значнай колькасці.

Н. стагоў сена.

Н. талерак на стол.

2. што. Накіраваць на каго-, што-н., у бок каго-, чаго-н.; нацэліць.

Н. пісталет на каго-н.

3. што. Выставіць наперад, выцягнуць.

Н. рукі.

4. што. Накіраваць на каго-, што-н. (позірк, вочы і пад.).

Н. вочы.

5. што. Падняць, зрабіць стаячым (каўнер).

Н. каўнер.

6. чаго. Пабоямі нарабіць (сінякоў, гузакоў; разм.).

7. што. Паставіць грэцца (пра самавар).

Н. самавар.

◊

Наставіць на розум — даць разумную параду, навучыць чаму-н. добраму.

|| незак. настаўля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

ру́шыць, -шу, -шыш, -шыць; зак. і незак.

1. зак. Пачаць рух; накіравацца куды-н.

Трактар рушыў з месца.

Атрад рушыў да лесу.

Калгас за апошнія гады значна рушыў наперад (перан.: атрымаў далейшае развіццё).

2. незак. Тое, што і рухацца (у 1 знач.).

Ужо рушыць вясна.

3. зак. і незак., каго-што. Прымусіць (прымушаць) рухацца каго-, што-н.; адправіць каго-, што-н. куды-н.

Р. каня з месца.

Р. войска ў бой.

4. незак. (звычайна з адмоўем), каго-чаго. Чапаць, закранаць (разм.).

Гэтага чалавека не рушце, ён тут ні пры чым.

прасу́нуць, -ну, -неш, -не; -су́нь; -нуты; зак.

1. каго-што. Упіхнуць, засунуць куды-н., праз што-н. вузкае ці ў што-н.

П. галаву ў акно.

П. нітку ў іголку.

2. каго-што. Сунучы, перамясціць на якую-н. адлегласць ці паміж чым-н.

П. шафу праз дзверы.

3. каго-што. Перамясціць, накіраваць куды-н.

П. полк да перадавой лініі.

4. перан., каго (што). Высунуць, павысіць.

П. па службе.

5. перан., што. Зрабіць што-н. для хутчэйшага завяршэння, выканання чаго-н. (разм.).

П. справу.

|| незак. прасо́ўваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. прасо́ўванне, -я, н.

адасла́ць, адашлю́, адашле́ш, адашле́; адашлём, адашляце́, адашлю́ць; адашлі́; -сла́ны; зак.

1. што. Паслаць, адправіць што-н. каму-н.

А. грошы сыну.

2. каго. Адправіць, накіраваць каго-н. куды-н. з якой-н. мэтай па якой-н. прычыне.

А. дзяцей у вёску.

3. каго (што). Прапанаваць звярнуцца куды-н., дзе можна знайсці даведку; зрабіць спасылку на каго-, што-н.

А. чытача да першакрыніцы.

4. што. Адправіць назад пасланае, вярнуць.

А. назад бандэроль.

|| незак. адсыла́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. адсыла́нне, -я, н. і адсы́лка, -і,

ДМ -лцы, ж.

|| прым. адсы́лачны, -ая, -ае (да 3 знач.).

чапля́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца; незак.

1. за каго-што. Кранаць, датыкацца, зачэпліваючы што-н.

Кузаў машыны чапляўся за галіны.

2. за каго-што. Хапацца, трымацца за што-н.; падчэплівацца, павісаць на чым-н.

Ч. на плот.

Дзяцел чапляецца кіпцюрамі за кару.

Ч. на падножку трамвая.

3. перан., за што. Імкнуцца любым чынам утрымаць, зберагчы што-н.; выкарыстаць усе сродкі, магчымасці для дасягнення чаго-н.

Усё старое ўпарта чапляецца за жыццё.

4. перан. Прыдзірацца да каго-, чаго-н.; прыставаць да каго-н.; назаляць (разм.).

Чаго ты да мяне чапляешся?

|| наз. чапля́нне, -я, н.

ядна́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.

1. што. Злучаць, звязваць што-н. з чым-н. пэўным чынам.

Я. рэкі каналам.

2. каго-што. Злучаць, збліжаць каго-, што-н. з кім-, чым-н., утвараючы адзінае цэлае; змяшчаць, аб’ядноўваць у сабе.

Дружная праца, узаемная павага і выручка ядналі сям’ю.

Творы пісьменніка яднаюць у сабе нацыянальныя і інтэрнацыянальныя матывы.

3. каго (што). Аб’ядноўваць, згуртоўваць для дружных агульных дзеянняў.

Рабочы камітэт яднае людзей розных спецыяльнасцей.

4. каго (што). Ствараць паміж кім-н. блізкія, сяброўскія адносіны, падтрымліваць цесную сувязь.

Нас яднаюць агульныя інтарэсы.

|| наз. ядна́нне, -я, н.

пазво́зіць, -зво́жу, -зво́зіш, -зво́зіць; -зво́жаны; зак.

1. што. Звезці ў адно месца ўсё, многае.

П. жыта ў зернясховішча.

2. каго-што. Забраўшы, адвезці куды-н. усё, многае або ўсіх, многіх.

П. каменне з палёў.

3. каго-што. Везучы, перамясціць зверху ўніз усё, многае ці ўсіх, многіх.

П. дзяцей на санках.

4. каго-што. Едучы, узяць з сабою ўсё, многае або ўсіх, многіх.

П. чужыя кнігі.

ра́дзіць, -джу, -дзіш, -дзіць; незак.

1. каму, з інф. Даваць якую-н. раду (у 1 знач.), раіць.

Я заўсёды раджу падумаць, паглядзець, не спяшацца.

2. каго-што. Прапанаваць каго-, што-н. у якасці каго-, чаго-н.

Доктар р. лекі як сродак ад болю.

3. Раіцца, меркаваць.

Сядзелі мужчыны на лаўцы і ўсё радзілі паміж сабой.

◊

Раду радзіць (разм.) — радзіцца, раіцца.

|| зак. пара́дзіць, -джу, -дзіш, -дзіць.

разыгра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак.

1. каго-што. Іграючы, выканаць (музычны твор, тэатральную п’есу).

Р. квартэт.

Р. ролю.

2. што. Згуляць, давесці шахматную партыю да канца.

3. што. Прысудзіць шляхам латарэі, жэрабя выйгрыш.

Р. дзесяць выйгрышаў.

4. каго (што). Жартуючы з каго-н., паставіць яго ў смешнае становішча (разм.).

Р. таварыша.

|| незак. разы́грываць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. ро́зыгрыш, -у, м. (да 3 і 4 знач.).

праміну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні; зак.

1. каго-што. Прайсці, праехаць міма каго-, чаго-н.

П. вёску.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Прайсці, мінуць (пра час, здарэнні і пад.).

Прамінуў яшчэ адзін дзень.

3. што. Зрабіць пропуск у чым-н.

П. радок.

4. перан., каго-што. Прапусціць, абысці.

Яго прозвішча выпадкова прамінулі.

Нельга п. гэтага пытання.

|| незак. праміна́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.