Рэ́йдаць 1 ’гаварыць лухту’ (З нар. сл., Жыв. сл.), рэ́йдзіць, рэ́ндаць ’гаварыць абы-што’ (Сцяшк. Сл.), рэ́йдзіць, рэ́йдаць ’тс’ (Сл. ПЗБ, ЛА, 3), рэ́йды ’плёткі’ (Сл. ПЗБ), рэ́йдало ’чалавек, які гаворыць лухту; рот’ (Нар. лекс.). Параўнанне з літ. raizgýti ’плесці’ (Весці АН БССР, 1969, 4, 131) сумніўна. Серб.-харв. рдати ’лаяцца’. Магчыма, з ідыш redn ’балбатаць’ < ням. réden ’размаўляць’. Гл. яшчэ райдоліць, райдун, райдак.
Рэ́йдаць 2, рэ́йдзіць ’хадзіць без справы’ (воран., Сл. ПЗБ). Магчыма, звязана з папярэднім словам; развіццё семантыкі: ’гаварыць лухту’ > ’нічога не рабіць’ > ’хадзіць без справы’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
адвіну́цца, ‑нуся, ‑нешся, ‑нецца; ‑нёмся, ‑няцеся; зак.
Ненадоўга адлучыцца, адысці куды‑н. Антось да воза адвінуўся І зараз з торбаю вярнуўся. Колас. // Адарвацца ад якой‑н. справы, работы. Адвінуцца на паўгадзіны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
заво́чны, ‑ая, ‑ае.
1. Які адбываецца пры адсутнасці таго, хто мае дачыненне да справы. Завочнае знаёмства. Завочны суд.
2. Звязаны з навучаннем без пастаяннага наведвання лекцый. Завочнае аддзяленне інстытута. Завочнае навучанне.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зашко́дзіць, ‑дзіць; зак., каму-чаму і без дап.
Прынесці шкоду, дрэнна адбіцца (на чыім‑н. здароўі, ходзе справы і пад.). — Не размаўляй, так многа, табе зашкодзіць, — перапыніў жонку Максім Сцяпанавіч. Карпаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
крамо́льны, ‑ая, ‑ае.
Уст. Які мае адносіны да крамолы, звязаны з ёй; мяцежны. Крамольная ідэя. Крамольныя справы. □ Усё ў.. газеце было неспадзявана крамольным: і бунтарскі дух, і антыцарскія настроі. С. Александровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
самазаспакае́нне, ‑я, н.
Уяўнае заспакаенне сябе думкай аб тым, што справы ідуць добра. У рабоце нашай экспедыцыі намеціўся нейкі застой, настала паласа інертнасці і самазаспакаення, што вельмі небяспечна ў навуцы. Нядзведскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тапту́н, ‑а, м.
Разм. Той, хто топчацца без справы, марудна выконвае што‑н. [Загадчык гарадка:] — Машына гэтая далікатная, яна не любіць, калі дакранаецца да яе які-небудзь таптун, а не сапраўдны вадзіцель. Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Лыса́к ’гультай’ (Мат. Гом.). Роднаснае да пск., цвяр. лыскать ’ухіляцца ад справы, пазбягаць працы’, ’швэндацца, бадзяцца’, ’бегаць, шукаць’, лыскану́ть ’шмыгнуць’. Да асновы lysk‑/lusk‑/lyzg‑/luzg‑ (гл. лузаць). Больш падрабязна гл. Куркіна (Этимология–72, 68–73).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
курсI курс, род. ку́рсу м.;
держа́ть курс трыма́ць курс;
меня́ть курс мяня́ць курс;
◊
в ку́рсе де́ла у ку́рсе спра́вы.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
гаспада́рчы, -ая, -ае.
1. Які мае адносіны да вядзення гаспадаркі, да эканамічнага, вытворчага боку справы.
Гаспадарчыя арганізацыі.
Гаспадарчыя поспехі.
2. Які мае адносіны да вядзення гаспадаркі, патрэбны для яе вядзення.
Гаспадарчыя турботы.
Г. інвентар.
Гаспадарчыя тавары.
3. Даходны, рацыянальны.
Г. падыход да выкарыстання прыродных багаццяў.
4. Уласцівы гаспадару (у 2 знач.).
Гаспадарчае вока.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)