аўча́рка, ‑і, ДМ ‑рцы; Р мн. ‑рак; ж.
Парода дужых сабак, якія выкарыстоўваюцца для аховы жывёлы на пашы, для каравульнай службы. Я ведаў, што фашысты схапілі яго маці, вывелі ў поле і напусцілі цэлую гайню здаравенных раз’юшаных аўчарак. Янкоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бага́ткі, ‑так; адз. багатка, ‑і, ДМ ‑тцы, ж.
Тое, што і малачай, дзьмухавец. За аснову яны бралі тыя спажыўныя дзікарослыя расліны, якія вядомы нам з маленства: белы малачай альбо, як яго яшчэ завуць, багаткі, дзьмухавец, бралі званочкі, ключыкі, валяр’ян. Дубоўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
барахлі́ць, ‑лю, ‑ліш, ‑ліць; незак.
Разм. Працаваць кепска, з перабоямі (пра маторы, механізмы і інш.). А тут — неспадзяванасць: не працаваў Сямёнаў станок. — Што здарылася? — кінуліся да яго майстар і брыгадзір. — Пачынае барахліць; калі не паправіць, можна вывесці са строю. Шыцік.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
безгало́ссе, ‑я, н.
Адсутнасць гукаў, цішыня. І бацька твой пайшоў на дно. І човен згніў, згнілі і вёслы: і берагоў маіх радно яго адпела безгалоссем. Дудар. Пустэча, глухасць, безгалоссе. Нічога больш не засталося З таго, чым жыў, што так бярог. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бездапамо́жнасць, ‑і, ж.
Стан бездапаможнага. Першы раз баявы камандзір адчуў сваю бездапаможнасць; на яго вачах паміраў самы родны, блізкі чалавек, а ён не ведаў, што рабіць, чым дапамагчы. Шамякін. Джулля, пакутуючы ад свае бездапаможнасці ў такім паядынку, толькі кусала вусны. Быкаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
безудзе́льны, ‑ая, ‑ае.
Які не прымае ніякага ўдзелу ў чым‑н.; абыякавы да ўсяго. Аўтар як быццам быў зусім безудзельны да таго, што чытаў, што ажыло пад яго пяром, прайшоўшы праз думку і пачуццё. Лужанін. // Уласцівы, характэрны такому чалавеку. Безудзельны позірк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бі́сер, ‑у, м., зб.
Дробныя каляровыя шкляныя або металічныя пацеркі, якія ўжываюцца для расшыўкі адзення з мэтай упрыгожання. Паставіўшы чамадан на крэсла і ўрачыста адчыніўшы яго, Міхал выняў вязаную шарсцяную кофтачку, вышытую бісерам. Карпаў.
•••
Сыпаць бісер перад свіннямі гл. сыпаць.
[Араб. busr.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бла́зенства, ‑а, н.
Разм. Паводзіны, учынкі блазна (у 2 знач.); блазнаванне, крыўлянне. За нязграбнымі жартамі Гаранькі хавалася нешта большае, чымся простае блазенства. Савіцкі. Шыковіч.. штосьці вельмі важнае ўпусціў, недагледзеў у выхаваны сына, не падаючы сур’ёзнага значэння яго стыляжніцтву, блазенству. Дзюбайла.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́гарадзіцца, ‑джуся, ‑дзішся, ‑дзіцца; зак.
Разм.
1. Выдзеліцца агароджай з чаго‑н., адгарадзіцца. [Сымон:] — Думаю, выгараджуся ад гіцля, а то ён [Халуста] і глыбей палезе, дык ён бачыш што! Кажа, што яго зямлю заняў. Чарнышэвіч.
2. перан. Ухіліцца ад адказнасці за недазволеныя ўчынкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́жлукціць, ‑кчу, ‑кціш, ‑кціць; зак., што.
1. Выварыць у жлукце. Выжлукціць бялізну.
2. перан. Разм. Выпіць вялікую колькасць чаго‑н. Выжлукціць збан малака. □ — Калі мы .. вынеслі ёй [карове] цабэрак і яна выжлукціла яго да дна, нашай радасці не было канца. Лось.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)