венге́рскі, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да Венгрыі і венграў. Венгерская мова. Венгерская культура.

2. у знач. наз. венге́рскае, ‑ага, н. Гатунак вінаграднага віна.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шырокаўжыва́льны, ‑ая, ‑ае.

Які шырока ўжываецца. Мова мастацкай літаратуры ўзбагачалася за кошт пранікнення ў яе шматлікіх новых слоў, у тым ліку і шырокаўжывальных тэрмінаў. Шакун.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Тусава́цца ‘змяняцца па чарзе, чаргавацца’ (Мова Сен.). Гл. тасаваць 1.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

бенга́льскі, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да бенгальцаў, належыць ім. Бенгальская літаратура. Бенгальская мова. // Такі, як у бенгальцаў, уласцівы ім. Бенгальскія звычаі.

•••

Бенгальскі агонь гл. агонь.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

гутарко́вы, ‑ая, ‑ае.

1. Якім карыстаюцца ў гутарцы, размове. Гутарковая мова. // Уласцівы вуснай народнай мове. Гутарковы стыль. Гутарковыя інтанацыі.

2. Пабудаваны ў плане размовы, гутаркі; дыялагічны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

камуніка́цыя, -і, мн. -і, -цый, ж.

1. часцей мн. Шляхі зносін, лініі сувязі, а таксама энерга-, цепла-, газа- і водазабеспячэнне.

Водныя камунікацыі.

Падземныя камунікацыі.

2. Паведамленне, абмен думкамі, перадача інфармацыі пры дапамозе мовы (кніжн.).

Вусная мова як адзін са сродкаў камунікацыі.

|| прым. камунікацы́йны, -ая, -ае (да 1 знач.) і камунікаты́ўны, -ая, -ае (да 2 знач.).

Камунікацыйныя лініі.

Камунікатыўныя функцыі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

калары́т, -у, М -ры́це, м.

1. Суадносіны фарбаў у карціне па тоне, насычанасці колеру.

Цёплы к.

Яркі к.

2. перан. Сукупнасць характэрных рыс, своеасаблівасць чаго-н.

К. эпохі ў гістарычным рамане.

Мясцовы к.

|| прым. каларысты́чны, -ая, -ае (да 1 знач.) і калары́тны, -ая, -ае.

Каларыстычныя спалучэнні.

Каларытны пейзаж.

Каларытныя вобразы рамана.

Каларытная мова.

|| наз. калары́тнасць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

речь ж.

1. (способность говорить) маўле́нне, -ння ж., мо́ва, -вы ж., мн. нет;

о́рганы ре́чи о́рганы маўле́ння (мо́вы);

разви́тие ре́чи развіццё маўле́ння (мо́вы);

лиши́ться да́ра ре́чи переводится безл. формой адня́ць (адабра́ць) мо́ву;

он лиши́лся да́ра ре́чи у яго́ адняло́ (адабра́ла) мо́ву;

2. (язык) мо́ва, -вы ж., мн. нет;

речь ребёнка мо́ва дзіця́ці;

у́стная речь ву́сная мо́ва;

3. (выступление) прамо́ва, -вы ж.;

речь прокуро́ра прамо́ва пракуро́ра;

4. (беседа) гу́тарка, -кі ж.; (разговор) гаво́рка, -кі ж.; размо́ва, -вы ж.; (слово) сло́ва, -ва ср.;

дру́жеская речь сябро́ўская гу́тарка;

завести́ речь о чём-л. заве́сці гаво́рку (размо́ву) аб чым-не́будзь;

не мо́жет быть и ре́чи не мо́жа быць гаво́ркі, няма́ чаго́ і гавары́ць;

об э́том не́ было и ре́чи пра гэ́та і гаво́ркі не было́;

5. грам. мо́ва, -вы ж.;

ча́сти ре́чи часці́ны мо́вы;

пряма́я речь про́стая мо́ва;

ко́свенная речь уско́сная мо́ва.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Размо́ва ’гаворка’, ’мова, вымаўленне’ (ТСБМ), ’размова’ (швянч., Сл. ПЗБ; Бяльк., Гарэц., Шпіл., Булг., Мал., Др.-Падб.), ’рознагалоссе’ (Нас., Гарэц.). Сюды ж размо́вка ’сварка, спрэчка, нязгода’ (Нас.). Да мова (гл.). Хутчэй за ўсё, запазычана з польск. rozmowa ’гаворка; перамова’ (Бел.-рус. ізал., 9).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

іншасказа́льны, ‑ая, ‑ае.

Які з’яўляецца іншасказам, мае тайны, скрыты сэнс; алегарычны. Іншасказальны сэнс. □ Адказ Каліноўскага перасыпан фальклорнымі сімваламі, мова яго іншасказальная, як у казачных асілкаў. У. Калеснік.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)