Ма́рка ’значок аплаты паштовых і інш. збораў’, ’кляймо прадпрыемства на тавары’, ’гатунак, тып тавару, вырабу’ (ТСБМ, Яруш.). З рус. мовы, у якой з новав.-ням. Marke ’адзнака, знак’ < с.-в.-ням. marc ’тс’, спачатку ў сярэдневякоўі ’пагранічны знак, абазначэнне граніц’ < merken ’адзначаць’ (Фасмер, 2, 574). Ст.-бел. марковати ’тс’, аднак са ст.-польск. markować, якое таксама з с.-н.-ням. merken ’заўважаць, звяртаць увагу’ (Чартко, Пыт. мовазнаўства і метад., 122). Сюды ж маркаваць ’намячаць радкі для пасеву’ (зэльв., Сцяшк. Сл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
распазна́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак., каго-што.
1. Вызначыць, пазнаць па якіх-н. прыкметах.
Р. хваробу.
2. Адрозніць, вылучыць сярод падобных.
3. Пазнаць у падрабязнасцях, дэталях.
Р. мясцовасць.
|| незак. распазнава́ць, -наю́, -нае́ш, -нае́; -наём, -наяце́, -наю́ць; -нава́й.
|| наз. распазна́нне, -я, н. і распазнава́нне, -я, н., прым. распазнава́льны, -ая, -ае.
Р. знак.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
*Рубяжы́, рубыжі́ ’тое, што і граблі́ — трава, што застаецца паміж пракосамі’, ’знакі на скуры няроўна абстрыжанай авечкі’ (драг., Нар. словатв.). Магчыма, архаізм, параўн. ст.-рус. рубежь ’засечка; знак мяжы’ (гл. рубеж).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
усло́вный в разн. знач. умо́ўны;
усло́вный знак умо́ўны знак;
усло́вное согла́сие умо́ўная зго́да;
усло́вная пра́вда умо́ўная пра́ўда;
усло́вная ли́ния перен. умо́ўная лі́нія;
усло́вный жест умо́ўны жэст;
усло́вный сою́з грам. умо́ўны злу́чнік;
усло́вное наклоне́ние грам. умо́ўны лад;
усло́вная па́хота с.-х. умо́ўнае во́рыва.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
галадо́ўка, ‑і, ДМ ‑доўцы; Р мн. ‑довак; ж.
1. Разм. Тое, што і галаданне. // Галодны час. Шчупак пасля доўгай зімовай галадоўкі робіцца асабліва пражэрлівым. Шашкоў.
2. Адмаўленне ад яды ў знак пратэсту. Аб’явіць галадоўку.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
раке́тніца, ‑ы, ж.
Спецыяльнае прыстасаванне для пуску ракет (у 1 знач.). [Багун] яшчэ раз абдумаў план усёй аперацыі, успомніў, што ён павінен даць чырвоную ракету — знак агульнага наступлення, абмацаў у кішэні .. ракетніцу і пакрочыў далей. Шчарбатаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рэпры́за, ‑ы, ж. і рэпры́з, ‑а, м.
1. Паўтарэнне якога‑н. раздзела музычнага твора. // Нотны знак гэтага паўтарэння.
2. Кароткі жартоўны нумар, які выконваецца клоунамі або іншымі артыстамі размоўнага жанру ў цырку і на эстрадзе.
[Фр. reprise.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шпа́ла
1. ж.-д. шпа́ла, -лы ж., мн. шпа́лы, -лаў;
2. (знак различия) разг. шпа́ла, -лы ж., мн. шпа́лы, -лаў.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Ро́дзімка ’ружовыя месцы на шчацэ’ (мазыр., ЛА, 3), ро́дзінка ’тс’ (брэсц., там жа) — у выніку субстантывацыі дзеепрыметніка *rod‑imъ < *roditi > радзі́ць (гл.). Мена ‑м‑ > ‑н‑, відаць, пад уплывам рус. ро́динка ’радзімы знак, радзімка’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
умо́ўны в разн. знач. усло́вный;
у. знак — усло́вный знак;
у. прыгаво́р — усло́вный пригово́р;
усё, што вы гаво́рыце, ве́льмі ўмо́ўнае — всё, что вы говори́те, о́чень усло́вно;
~ная дэкара́цыя — усло́вная декора́ция;
~нае па́ліва — усло́вное то́пливо;
○ у. рэфле́кс — усло́вный рефле́кс;
у. злу́чнік — грам. усло́вный сою́з;
у. лад — грам. сослага́тельное наклоне́ние
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)