нікелі́н, ‑у, м.

1. Адна з нікелевых руд; чырвоны нікелевы калчадан.

2. Сплаў медзі і нікелю з дамешкамі жалеза, марганцу і цынку.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

партэнагене́з і партэнагене́зіс, ‑у, м.

Спец. Адна з форм палавога размнажэння арганізма, пры якой жаночыя палавыя клеткі развіваюцца без апладнення. Натуральны партэнагенез.

[Грэч. parthénos — нявінніца і gēnesis — паходжанне, развіццё.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прыпо́лак, ‑лка, м.

1. Дошка каля печы, на якой мацуецца пол ​2.

2. Спец. Адна з дзвюх дошчачак ленчыка ў кавалерыйскім сядле.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

рэлі́гія, ‑і, ж.

Адна з форм грамадскай свядомасці — сукупнасць містычных уяўленняў, якія грунтуюцца на веры ў звышнатуральныя сілы і істоты (багоў, духаў).

[Лац. religio.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

фенілалані́н, ‑у, м.

Адна з незаменных амінакіслот, якая выяўлена ў арганізме чалавека, жывёл і раслін у свабодным стане і ў саставе бялкоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

фрыкцыён, ‑а, м.

Спец. Муфта для валаў, якая перадае вярчальны рух пры дапамозе сіл трэння паміж дэталямі, што прыціскаюцца адна да адной.

[Ад лац. frictio — трэнне.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Лапа́ная ’карцёжная гульня, у якой мяняюць карты для складання пар, і калі адна карта можа быць няцотнай, лішняй, таго, хто застаецца з ёй, называюць свінкай’ (Нас.). Дзеепрыметнік ад лапаць ’хапаць’ (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

варыя́нт, ‑а, М ‑нце, м.

Разнавіднасць чаго‑н. Варыянты рашэння задачы. // Адна з некалькіх рэдакцыі якога‑н. твора або яго часткі. Лемяшэвіч недзе чытаў раней гэту ўсходнюю легенду, праўда, крыху ў іншым варыянце і, пачуўшы яе з вуснаў Данілы Платонавіча, сам асэнсаваў інакш, чым раней. Шамякін. // У шахматах — адна з магчымых камбінацыя хадоў. Закрыты варыянт абароны.

[Ад лац. varians, variantis — які змяняецца.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

чацвярці́на, ‑ы, ж.

Разм.

1. Адна чацвёртая частка бервяна, распілаванага ўдоўж па двух узаемна-перпендыкулярных дыяметрах.

2. Старажытная пасудзіна ёмістасцю ў адну чацвёртую частку вядра.

3. Адна чацвёртая частка чаго‑н. Чацвярціна яблыка. Чацвярціна тушы.

4. Тое, што і чацвяртак (у 2 знач.). [Зубковіч:] — А многа гэтай самай зямлі дома? [Мікіта:] — Так, трохі... На адзінаццаць душ чацвярціна. Галавач.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

бяздзе́туха, ‑і, ДМ ‑тусе, ж.

Разм. Бяздзетная жанчына. Сама Антоля бяздзетуха і старая ўжо, не можа адна даць рады сваёй гаспадарцы. Якімовіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)