зачэ́рпнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нем, ‑неце і зачарпну́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак., каго-што і чаго.
1. Чэрпаючы, набраць чаго‑н., захапіць пэўную колькасць чаго‑н. Зачэрпнуць сачком рыбіну. □ Васіліна паднялася да бункера і, перагнуўшыся цераз борт, зачэрпнула жменю зерня. Хадкевіч. Сотнікаў зачэрпнуў жменяю снегу, пасмактаў. Быкаў.
2. Нечакана набраць (вады, пяску і пад.). Лодка хіснулася, зачарпнула вады, дзеці спалохана запішчэлі. Маўр.
3. перан. Узяць, прыдбаць што‑н., абагаціцца чым‑н. Зямля Беларусі, зялёныя долы! З крыніц тваіх чыстых пад шумнай вярбой Зачэрпнулі думы Купала і Колас. На кожнай сцяжынцы іх песня і голас... Броўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сцэ́на ж., в разн. знач. сце́на; (помост — ещё) подмо́стки ед. нет;
вы́йсці на ~ну — вы́йти на сце́ну (подмо́стки);
с. трэ́цяя — сце́на тре́тья;
с. з прыго́дніцкага фі́льма — сце́на из приключе́нческого фи́льма;
паўве́ка на ~не — полве́ка на сце́не;
◊ сысці́ са ~ны — сойти́ со сце́ны;
устро́іць ~ну — устро́ить сце́ну
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
зря нареч., разг. дарэ́мна, дарма́, ма́рна;
◊
почём зря прост. ні на што не зважа́ючы;
руга́ть почём зря ла́яць, ні на што не зважа́ючы;
заче́м зря говори́ть наво́шта дарэ́мна гавары́ць;
зря потеря́ть вре́мя дарэ́мна (ма́рна) стра́ціць час, змарнава́ць час;
ну, э́то уж зря! ну, гэ́та дарэ́мна!
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
сцяна́ ж., в разн. знач. стена́;
гарадска́я с. — городска́я стена́;
перале́зці це́раз ~ну́ — переле́зть че́рез сте́ну;
с. ро́ва — стена́ рва;
памі́ж і́мі вы́расла с. — ме́жду ни́ми вы́росла стена́;
с. жы́та — стена́ ржи;
○ глуха́я с. — глуха́я стена́;
капіта́льная с. — капита́льная стена́;
◊ бі́цца галаво́й аб ~ну́ — би́ться голово́й о сте́нку;
кіта́йская с. — кита́йская стена́;
у чатыро́х сце́нах — в четырёх стена́х;
ле́зці на ~ну́ — лезть на́ стену;
прыпе́рці да ~ны́ — (каго) припере́ть к стене́ (кого);
паста́віць да ~ны́ — поста́вить к стене́;
стаць ~но́й — стать стено́й;
с. да ~ны́ — стена́ к стене́;
як за каме́ннай (мурава́най) ~но́й — как за ка́менной стено́й;
спадзява́цца як на каме́нную (мурава́ную) ~ну́ — наде́яться как на ка́менную сте́ну;
як у (аб) ~ну́ гаро́хам — как в (об) сте́ну (сте́нку) горо́х;
у сваёй ха́це і сце́ны памага́юць — посл. в своём до́ме и сте́ны помога́ют;
ілбо́м ~ну́ не праб’е́ш — посл. лбом сте́ну не прошибёшь;
і сце́ны ву́шы ма́юць — посл. и у стен у́ши есть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
экза́мен, -ну м., прям., перен. экза́мен;
трыма́ць э. — держа́ть экза́мен;
усту́пны э. — вступи́тельный экза́мен;
жыццёвы э. — жите́йский экза́мен;
○ дзяржа́ўныя ~ны — госуда́рственные экза́мены
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
падражні́ць, ‑дражню, ‑дражніш, ‑дражніць; зак., каго.
Дражніць некаторы час. Аднаго пасіўнага наглядання Лабановічу было мала: яму хацелася пагутарыць з пісарам і падражніць яго кадэтамі. Колас. «Ну, а з чаркай як жа справа? Падражнілі толькі хіба? Ператоркаю ўсе кнопкі, А не выйду я без стопкі». Крапіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
павыціска́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
1. Націснуўшы, выламаць усё, многае. [Бабка:] — Ну, марш ад акна! Шыбы яшчэ павыціскаеце. Каліна. Акуляры свае [Завішнюк] здымае і ўсё трэ і трэ, аж, здаецца, шкло павыціскае. Пташнікаў.
2. Сціснуўшы, прымусіць выступіць на паверхню ўсё, многае. Павыціскаць сок з лімонаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прымгну́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак.
Разм. Заснуць ненадоўга лёгкім сном; прыдрамнуць, задрамаць. Паабедаўшы, Шалюта лёг на хвілінку прымгнуць, і якраз у гэты час прыехаў Варановіч. Дуброўскі. Зноў валаклі клункі ў хату, кармілі коней і на гадзіну, не распранаючыся, прымгнулі ў халодных сенцах. Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прысягну́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак.
Даць прысягу; паклясціся. Мы прысягнулі адпомсціць за пакуты нашага салдата. Чорны. // Пакляўшыся, запэўніць каго‑н. у чым‑н. [Аўгіня:] — Не бойцеся, бабка, мяне, дзецьмі прысягну, што нікому не скажу. Колас. — Прысягнуць магу, што ані нічога не чула. Ермаловіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паўбяды́, ж., у знач. вык.
Разм. Не вельмі вялікая бяда, не так дрэнна, не так страшна. [Васіль Іванавіч:] — Бачу я, што бяда ваша не такая яшчэ вялікая. Такая бяда, можна сказаць, паўбяды. Лынькоў. [Каршукоў:] — Думаў адно, а выйшла не так, як хацелася. Ну, ды гэта яшчэ паўбяды. Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)