закла́д, -у, М -дзе, м.

1. Аддача (рэчы, маёмасці) у забеспячэнне абавязацельстваў, у пазыку.

Узяць грошы пад з.

Дакумент у закладзе.

2. Рэч, грошы, на якія паспрачаліся.

Выйграць з.

Ісці ў з. або біцца аб з. (перан.: спрачацца на грошы або што-н. іншае).

|| прым. закладны́, -а́я, -о́е (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

разо́ра, -ы, мн. -ы, -зо́р і -аў, ж.

1. Доўгая канаўка на паверхні зямлі, праведзеная плугам у час ворыва.

Вузкія разоры.

2. Паглыбленне ў выглядзе канаўкі, зробленае плугам або лапатай на полі і агародзе для сцёку вады і для праходу.

Ісці разорай.

|| прым. разо́равы, -ая, -ае і разо́рны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

пехато́й і пехато́ю, прысл.

Сваімі нагамі, пяшком, пеша. Апошнія дваццаць кіламетраў прыйшлося ісці пехатой. Брыль. Пажылыя рабочыя і жанчыны расселіся на вазах, маладыя пайшлі пехатою. Чарнышэвіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

загаро́ддзе, ‑я, н.

Разм. Месца за агародамі. Хмыль усё стаяў на пагорку, напэўна, раздумваў, ісці яму вуліцай ці па загароддзю, хаваючыся ад людскіх вачэй. М. Стральцоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

джы́гаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.

Разм. Тое, што і джгаць (у 1 знач.). — Калі я павольней буду ісці, дык замерзну, вунь як за вушы джыгае. Сабаленка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

санкцыяні́раваць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; зак. і незак., што.

Даць (даваць) санкцыю на што‑н.; зацвердзіць (зацвярджаць), адобрыць (адабраць). — Можаш ісці! — паспяшаўся санкцыяніраваць загад маёра лейтэнант. Шашкоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

спо́рыцца, ‑рыцца; незак.

Разм. Ісці паспяхова, удавацца каму‑н. Калі чалавек працуе з ахвотаю, праца ў яго руках спорыцца. Сабаленка. Ураджай радуе, і работа спорыцца. «Звязда».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пляс м., разг. ско́кі, -каў ед. нет;

пусти́ться в пляс пусці́цца (пайсці́) у ско́кі;

идти́ плясом ісці́ ска́чучы;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

проторённый прич., прил. пракла́дзены, прае́зджаны, пратапта́ны;

◊

по проторённой доро́жке па пратапта́най даро́жцы (сце́жцы) (ісці́ і да таго́ падо́бнае).

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Тру́нкаць ‘паволі ісці’ (Сцяшк. МГ). Параўн. рус. дыял. труни́ть ‘ісці, трусіць’, тру́нка ‘трусца’, серб. тру́ни ‘мяце, сыпле (пра снег)’, фактычна ‘трусіцца’, што дазваляе Варбат (Исслед., 558) рэканструяваць прасл. *trúniti ‘брудзіць, церушыць’. Беларускі дзеяслоў мае, хутчэй за ўсё, імітатыўны характар, пра што сведчыць словаўтварэнне з суф. ‑к‑, характэрнае для гукапераймальных дзеясловаў.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)