варухну́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак., што, чым.

Аднакр. да варушыць (у 1, 2 знач.). Не варухне абвялым лістом клён на ўзбочыне дарогі, не адзавецца птушка. Навуменка.

•••

Вухам не варухнуць (не навесці) — не звярнуць ніякай увагі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

схісну́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак., каго-што.

Трохі хіснуць; зрушыць, скрануць з месца. Мне толькі ціха падысці Да той затокі ў трысці, Празрыстай гладзі не схіснуць, У люстра чыстае зірнуць, Зірнуць, як некалі вясной. Вітка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

упы́рхнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак.

Пырхаючы, уляцець куды‑н. (пра птушак, матылёў). Раптам.. [на балкончык] упырхнула маленькая птушачка з чорнай галоўкай. Даніленка. // перан. Хутка і лёгка ўвайсці, убегчы куды‑н. [Гумоўскі] не паспеў і агледзецца, як.. [Адэля] упырхнула ў хату. Броўка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

упяцёх, прысл.

У колькасці пяці чалавек (толькі пра мужчын ні толькі пра жанчын). [Алесь:] — Мсціслаў, Пятрок, Ясюкевіч, Мацей Біскуповіч, Усяслаў Грыма... ну, і я. Мы ўпяцёх узяліся за людзей, якіх ведалі. Разумееш, у хлопцаў справа пайшла весялей. Караткевіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

урві́цель, ‑я, м.

Разм.

1. Хапуга, хабарнік. [Турава:] — Колькі плаціш [за кватэру]? [Стэфка:] — Дваццаць пяць. — Ого-о! Ну і ўрвіцелі! Хапуны! — Турава злосна і брыдка вылаялася. Савіцкі.

2. Лаянк. Галаварэз, вісус. [Мацей Хмылю:] — Скідай дровы, урвіцель чортаў, не трэба далей везці. М. Стральцоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

хваць, выкл. у знач. вык.

Разм. Ужываецца паводле знач. дзеясл. хватаць — хваціць. [Ціт:] — Ну, і заехаў я яму ў пысу за балбатню... Тут і счапіліся. Наваліліся, тузаемся. Дык ён, Ігнат гэты, хваць зубамі... за самую, гэта, макаўку... Кавалёў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шчыпа́ць, -ыплю́, -ы́плеш, -ы́пле; -ы́паны; незак.

1. каго-што. Зашчамляць да болю скуру пальцамі.

Ш. за лыткі.

2. што. Выклікаць адчуванне болю, свербу, пякоты і пад.

Мароз шчыпле шчокі.

Гарчыца шчыпле язык.

3. перан. Прыносіць душэўны боль.

Крыўда шчыпала сэрца.

4. што. Зашчамляючы чым-н. (пальцамі, зубамі), аддзяляць.

Ш. вішні.

Конь шчыпаў траву.

Ш. валакно.

|| зак. абшчыпа́ць і ашчыпа́ць, -ыплю́, -ы́плеш, -ы́пле; -ы́паны (да 4 знач.).

|| аднакр. ушчыпну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́ (да 1 знач.) і шчыпну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́; наз. шчыпо́к, -пка́, мн. -пкі́, -пко́ў, м. (паводле 1 і 4 знач.).

|| наз. шчыпа́нне, -я, н., абшчы́пванне, -я, н. (да 4 знач.) і ашчы́пванне, -я, н. (да 4 знач.).

|| прым. шчыпа́льны, -ая, -ае (да 4 знач.; спец.).

Шчыпальная машына (у прадзільнай вытворчасці).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

віля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е; незак.

1. чым. Хістаць, паварочваць з боку ў бок.

В. хвастом.

2. Рухацца па звілістай лініі або рабіць крутыя павароты.

Дарога віляла паміж скал.

3. перан. Вагацца ў разважаннях, ухіляцца ад прамога адказу (разм.).

Трэба гаварыць праўду, а не в.

|| аднакр. вільну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́ (да 1 і 2 знач.).

|| наз. віля́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

вы́вернуць, -ну, -неш, -не; -ні; -нуты; зак.

1. што з чаго. Варочаючы, выняць, выцягнуць.

В. пень з коранем.

2. што. Надаць неўласцівы паварот, вывіхнуць (разм.).

В. нагу.

3. каго-што з чаго. Валячы, перакульваючы, выдаліць адкуль-н. (разм.).

В. вядро вады.

В. седака з калёс.

4. што. Перавярнуць унутраным бокам наверх.

В. кішэні.

В. навалачку.

|| незак. вываро́чваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

наві́снуць, -ну, -неш, -не; навіс, -сла; зак.

1. Спусціцца, звесіцца нізка над чым-н., на што-н.

Валасы навіслі на вочы.

Над ракой нізка навіслі вербы.

2. Распасцерціся, апусціцца, размясціцца нізка над чым-н.

Туман навіс над ракой.

Ноч навісла над горадам.

3. перан., над кім-чым. Узнікшы, з’явіўшыся, пачаць пагражаць каму-, чаму-н.

Над краінай навісла небяспека.

|| незак. навіса́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)