мадэра́тар, ‑а, м.

Спец.

1. Прыстасаванне для рэгулявання сілы гуку ў музычных клавішных інструментах.

2. Прыстасаванне, пры дапамозе якога прыцішваюць ход машыны.

[Ад лац. moderator — стрымліваючы.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

перанасяле́нне, ‑я, н.

Адносны лішак насельніцтва, уласцівы капіталістычнаму грамадству, дзе частка працаздольнага насельніцтва пазбаўлена магчымасці скарыстаць свае сілы для атрымання сродкаў існавання.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

рэлі́гія, ‑і, ж.

Адна з форм грамадскай свядомасці — сукупнасць містычных уяўленняў, якія грунтуюцца на веры ў звышнатуральныя сілы і істоты (багоў, духаў).

[Лац. religio.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

фато́метр, ‑а, м.

1. У фізіцы — прыбор для вымярэння сілы святла якой‑н. крыніцы.

2. У астраноміі — прыбор для вызначэння яркасці зорак.

[Ад грэч. phōs, phōtos — святло і metreō — вымяраю.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

проверя́ть несов., в разн. знач. правяра́ць;

проверя́ть докуме́нты правяра́ць дакуме́нты;

проверя́ть часы́ правяра́ць гадзі́ннік;

проверя́ть свои́ си́лы правяра́ць свае́ сі́лы;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

сосредото́чить сов. сканцэнтрава́ць, засяро́дзіць; (собрать) сабра́ць;

сосредото́чить войска́ сканцэнтрава́ць во́йскі;

сосредото́чить си́лы сабра́ць (сканцэнтрава́ць) сі́лы;

сосредото́чить внима́ние сканцэнтрава́ць (засяро́дзіць) ува́гу;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

◎ Напру́д ’насілу’ (Сержп., Отч.), сюды ж напру́дзіцца ’напружыцца’ (Пал.), ’напрэгчы ўсе сілы’ (Растарг.). Да *pręd ’цячэнне’, што звязана чаргаваннем з *pręd‑, гл. прадиць, прачуць; іншыя значэнні прадстаўлены ў пруд ’запруда’, прудкі ’хуткі’ і пад. Цікавы архаізм, у якім захавалася першасная семантыка славянскага слова ’сіла, напружанне’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

абнямо́жаны, ‑ая, ‑ае.

Які страціў сілы, моц, энергію; знясілены. Францкевіч, абняможаны і вялы, стаў, як цявіна. Здаецца, вецер яго цяпер паваліў бы. Чорны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

рэ́йтынг, ‑а, м.

Спец. Індывідуальны лікавы каэфіцыент ацэнкі сілы гульні гросмайстра (шахмат, шашак). Найвышэйшы асабісты рэйтынг мае чэмпіён свету па шахматах Анатоль Карпаў.

[Англ. rating — ацэнка, клас, разрад.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

рэлі́гія, -і, ж.

1. Адна з форм грамадскай свядомасці — сукупнасць духоўных уяўленняў, што грунтуюцца на веры ў звышнатуральныя сілы і істоты (багоў, духаў), якія з’яўляюцца прадметам пакланення.

2. мн. -і, -гій. Адзін з напрамкаў такой грамадскай свядомасці.

Сусветныя рэлігіі (будызм, іслам, хрысціянства).

|| прым. рэлігі́йны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)