тулі́цца, тулюся, тулішся, туліцца;
1. Гарнуцца, прыціскацца да каго‑, чаго‑н.
2. Знаходзіць прытулак, прыстанішча, размяшчацца дзе‑н. у цеснаце, у непадыходзячым месцы.
3.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Verbum
анлайнавы слоўніксячы́, сяку, сячэш, сячэ; сячом, сечаце, сякуць;
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адбі́ць, адаб’ю, адаб’еш, адаб’е; адаб’ём, адаб’яце;
1. Ударамі адкалоць, адшчапіць, адарваць, адкрышыць (частку цэлага або што‑н. прымацаванае).
2. Сустрэчным ударам адкінуць.
3. Сілаю, з боем адабраць каго‑, што‑н., вярнуць захопленае.
4.
5. Прымусіць баяцца што‑н. рабіць, знішчыць, адабраць (ахвоту, жаданне, памяць і пад.).
6. Адкінуць у адваротным кірунку (прамені, гук і пад.).
7. Адлюстраваць што‑н. на сваёй гладкай, бліскучай паверхні.
8. Выявіць, даць вонкавае праяўленне (пачуццям, стану і пад.).
9. Выстукаць рытмічнымі ўдарамі.
10. Ударам (ударамі) пашкодзіць што‑н., зрабіць балючым.
11. Завастрыць лязо касы, б’ючы малатком.
12. Аддзяліць, перагарадзіўшы.
13. Правесці лінію ударам вяроўкі або шнура.
14. Пабіць (расліны, пасевы).
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
душа́, ‑ы;
1. Паняцце, якое выражала гістарычна зменлівыя погляды на псіхіку чалавека і жывёл (у дыялектычным матэрыялізме слова «душа» ужываецца толькі як сінонім паняцця «псіхіка»).
2. Сукупнасць характэрных рыс, уласцівых асобе; чалавек з тымі ці іншымі ўласцівасцямі.
3.
4.
5.
6. Тое, што і дух (у 2 знач.).
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сы́паць, ‑плю, ‑плеш, ‑пле;
1.
2.
3.
4. Ісці, падаць (пра дробны, часты снег, дождж).
5.
6.
7.
8.
9.
10.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
трэ́сці, трасу, трасеш, трасе; трасём, трасяце;
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шуга́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае;
1. Гарэць яркім полымем з успышкамі агню.
2. Выпраменьваць яркае святло, свяціцца яркім няроўным святлом; палымнець.
3. Хутка, з вялікай сілай узлятаць угору (пра полымя, дым, іскры і пад.).
4. Прыліваць да твару (пра кроў).
5. Моцна, парывіста дзьмуць; урывацца куды‑н. (пра вецер, туман, пару і пад.).
6. Калыхацца, хвалявацца, біць, шумець і пад. (пра мора, хвалі).
7.
8. Хутка, рэзка падымацца ўгору; узлятаць.
9.
10. Узмахваць (звычайна крыламі).
11. Развявацца, лунаць, рэяць, трапятаць.
12. Добра расці, хутка развівацца; буяць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пры,
Спалучэнне з прыназоўнікам «пры» выражае:
Прасторавыя адносіны
1. Ужываецца для ўказання на непасрэдную блізкасць ад якога‑н. месца.
2. Ужываецца для ўказання на прадмет, установу ці арганізацыю, якія ўключаюць у свой склад што‑н. дапаможнае, падсобнае.
3. Ужываецца для ўказання на месца, установу і пад., дзе хто‑н. займае якое‑н. службовае становішча або дзе што‑н. адбываецца.
Часавыя адносіны
4. Ужываецца для ўказання на падзею ці з’яву, у момант якой адбываецца што‑н.
5. Ужываецца для ўказання на эпоху, перыяд, час, на працягу якіх што‑н. адбываецца, здзяйсняецца.
Аб’ектныя адносіны
6. Ужываецца для ўказання на прадмет, які знаходзіцца ў наяўнасці, які ёсць у каго‑н.
7.
8. Ужываецца для ўказання на асобу, у якой хто‑н. знаходзіцца, жыве.
Акалічнасныя адносіны
9. Ужываецца для ўказання на якую‑н. з’яву, акалічнасць, якія суправаджаюць што‑н.
10. Ужываецца для ўказання на асобу ці калектыў, у прысутнасці якіх што‑н. адбываецца.
11. Ужываецца для ўказання на стан, у якім хто‑, што‑н. знаходзіцца.
Прычынныя адносіны
12. Ужываецца для ўказання на прычыну, падставу чаго‑н.
13. Ужываецца для ўказання на наяўнасць якіх‑н. уласцівасцей, якасцей і пад., якія выклікаюць што‑н., з’яўляюцца прычынай чаго‑н. або падставай для чаго‑н.
Умоўныя адносіны
14. Ужываецца для ўказання на падзею, факт або абставіны, якія з’яўляюцца ўмовай для ажыццяўлення чаго‑н.
Уступальныя адносіны
15. Ужываецца для ўказання на прадмет або абставіны, нягледзячы на якія што‑н. існуе, адбываецца.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пад,
Спалучэнне з прыназоўнікам «пад» выражае:
Прасторавыя адносіны
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Часавыя адносіны
9.
Аб’ектныя адносіны
10.
11.
12.
13.
14.
15.
Азначальныя адносіны
16.
Параўнальныя адносіны
17.
18.
19.
Адносіны спосабу дзеяння
20.
Прычынны я адносіны
21.
Мэтавыя адносіны
22.
23.
Адносіны прыблізнасці
24.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
стая́ць, стаю́, стаі́ш, стаі́ць; стаі́м, стаіце́;
1. Знаходзіцца на нагах у вертыкальным становішчы, не рухаючыся з месца (пра чалавека, жывёлу).
2. Выконваць якую‑н. работу, займацца якой‑н. справай, звязанай са знаходжаннем на нагах.
3. Быць нерухомым, не рухацца з месца (пра чалавека, жывёлу).
4. Не працаваць (пра завод, фабрыку або механізмы і пад.).
5. Быць устаноўленым, умацаваным на чым‑н., на якой‑н. апоры; трымацца, знаходзіцца на чым‑н.
6. Мець часовае месцазнаходжанне, размяшчацца дзе‑н. (на адпачынку, пастоі, стаянцы).
7. Займаць баявую пазіцыю, размяшчацца на якім‑н. участку мясцовасці для вядзення баявых аперацый.
8. Мужна і стойка трымацца ў баі, не адступаць, вытрымліваць націск.
9.
10. Знаходзіцца, размяшчацца дзе‑н.
11. Існаваць, быць на свеце.
12. Мець патрэбу ў разглядзе, вырашэнні, пераадоленні.
13. Трымацца, панаваць, быць (пра стан чаго‑н.).
14. Пастаянна быць у памяці, перад вачамі (пра якія‑н. думкі, уяўленні і пад.).
15. Трымацца на якім‑н. узроўні, займаць якое‑н. становішча.
16. У прыназоўнікавых спалучэннях з некаторымі назоўнікамі ўжываецца ў значэнні: займаць тое або іншае становішча ў грамадстве, мець грамадскую значнасць (сярод каго‑, чаго‑н. або ў адносінах да каго‑, чаго‑н.).
17.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)