ша́ркаць, -аю, -аеш, -ае; незак.
1. чым і без дап. Утвараць шорах, шум трэннем, закранаць што-н. з шумам.
Ш. мянташкай па касе.
Шабля шаркала аб падлогу.
2. са словам «нагой» або без яго. Прыстаўляць адну нагу да другой, стукаючы абцасам аб абцас (пры паклоне, вітанні і пад.).
|| аднакр. ша́ркнуць, -ну, -неш, -не; -ні.
|| наз. ша́рканне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
шлёпаць, -аю, -аеш, -ае; незак.
1. каго (што), па чым і чым. Удараць, стукаць чым-н. мяккім, плоскім.
Ш. па руцэ.
Ш. вёсламі па вадзе.
Ш. басаножкамі.
2. Тое, што і шлёпацца (разм.).
Ш. у гразь.
3. Ісці, хадзіць, крочыць (разм.).
Ш. па гразі.
|| аднакр. шлёпнуць, -ну, -неш, -не; -ні (да 1 і 2 знач.).
|| наз. шлёпанне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
шы́каць, -аю, -аеш, -ае; незак. (разм.).
1. на каго (што). Вымаўляць гук «ш-ш!», стараючыся супакоіць каго-н.
Што ты на мяне шыкаеш, не даеш слова сказаць.
2. Гукамі «ш-ш!», шумам выражаць незадавальненне.
Ш. пасрэднаму дакладчыку.
|| зак. ашы́каць, -аю, -аеш, -ае (да 2 знач.).
|| аднакр. шы́кнуць, -ну, -неш, -не; -ні (да 1 знач.).
|| наз. шы́канне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
навы́кнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; пр. навык, ‑кла; зак.
Разм. Прывыкнуць, прызвычаіцца да чаго‑н., займець прывычку. Навыкнуць да сумеснай працы. □ І от неўзабаве.. [Толяк] ужо там, дзе ўсё ідзе гэтак, як навыкла змалку яго душа. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
накуха́рыць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; зак., чаго і без дап.
Разм. Наварыць чаго‑н., прыгатаваць у нейкай колькасці. Дастаўшы чыгунах.., [Андрэй Данілавіч] заглядваў у пасудзіну і дабрадушна бубніў: «Ну, а тут што ёсць? Чаго нам тут накухарыла?..» Ракітны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыпужну́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак., каго-што.
Разм. Тое, што і прыпужаць. Малы ж ізноў сваё — не хоча апранацца, Выбрыкваць, уцякаць пачаў, хавацца. Зноў тыя ж захады прынятыя былі, — Міліцыяй малога прыпужнула. Корбан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыўда́лы, ‑ая, ‑ае.
Разм. Надта ўдалы, надзвычай добры; цудоўны. Па-над парканам пышным валам Стаяў вішняк густы, прыўдалы. Колас. Ну, а цяпер справа вырашана, кар’ер адчынім прыўдалы, хопіць баласту на ўсе адгаліненні з гакам! Шынклер.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
партакты́ў, ‑тыву, м.
Партыйны актыў — актыў партыйнай арганізацыі. Сход мясцовага партактыву. // Сход актыву партыйнай арганізацыі. Абмеркаваць кандыдатуру на партактыве. □ — Ну, не! Дэталі будуць, падрабязнасці. .. [Шарупіч] і перад воінамі выступаў і на партактыве. Кажуць, вельмі цікава. Карпаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паўжа́ртам, прысл.
Не зусім сур’ёзна, з адценнем жартаўлівасці. [Муж] адказаў ёй не то сур’ёзна, не то паўжартам: — А чаго тут разумець? Лынькоў. — Прыплод бог даў, — паўжартам сказаў .. [дзед], ну і вязе табе, чалавеча, на гэтыя пчолы. Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
плю́нуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак.
Аднакр. да пляваць.
•••
Плюнуць у твар — зняважыць каго‑н.
Раз плюнуць — зрабіць што‑н. вельмі лёгка, без намагання.
Хоць ты ў вочы плюнь — аб немагчымасці пазбавіцца ад назойлівасці каго‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)