Verbum

прысудзі́ць, -уджу́, -у́дзіш, -у́дзіць; -у́джаны; зак.

1. каго (што) і да чаго або што і каму. Пра суд: прыгаварыць да чаго-н.

П. штраф каму-н. або п. каго-н. да штрафу.

2. каго-што і каму. Пра суд: вынесці рашэнне аб перадачы каго-, чаго-н. каму-н. (разм.).

П. хату бацьку.

3. што і каму. Пастанавіць аб выдачы, прысваенні каму-н. чаго-н.

П. прэмію.

П. вучоную ступень.

|| незак. прысу́джваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. прысуджэ́нне, -я, н.

уве́даць, -аю, -аеш, -ае; -аны; зак.

1. аб кім-чым, пра каго-што і з дадан. Атрымаць звесткі пра каго-, што-н.; выведаць што-н., дазнацца.

У. пра смерць (аб смерці) знаёмага.

У., што здарылася.

2. каго-што і з дадан. Набыць веды адносна чаго-н.; атрымаць належнае ўяўленне пра каго-, што-н.

У. шмат новага з кніг і часопісаў.

У. людзей.

У. цану жыцця.

3. што. Зазнаць, зведаць, перажыць.

У. многа гора.

|| незак. уве́дваць, -аю, -аеш, -ае.

узбі́цца, узаб’ю́ся, узаб’е́шся, узаб’е́цца; узаб’ёмся, узаб’яце́ся, узаб’ю́цца; узбі́ўся, -бі́лася; узбі́ся; зак.

1. на каго-што. Нечакана наскочыць, наткнуцца на каго-, што-н., сутыкнуцца з кім-, чым-н. непажаданым.

У. на камень.

У. на засаду.

2. на што. Натрапіць, напасці на што-н. (разм.).

У. на пашу.

У. на капейку (перан.: разжыцца на грошы; разм.).

3. на каго-што. Узабрацца наверх, насесці, налезці на каго-, што-н. (разм.).

У. з бруднымі нагамі на лаўку.

|| незак. узбіва́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

паважа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.

1. каго-што. Адносіцца з павагай да каго-, чаго-н.

П. старэйшых.

П. чужую думку.

Прымусіць сябе п.

2. што. Любіць, цаніць што-н.

П. тэатральнае мастацтва.

П. рыбалку.

ла́шчыцца, -шчуся, -шчышся, -шчыцца; незак., да каго і без дап.

3 ласкаю гарнуцца да каго-н.; старацца ласкай выклікаць ласку ў адказ.

Л. да маці.

|| зак. прыла́шчыцца, -ла́шчуся, -ла́шчышся, -ла́шчыцца.

|| наз. ла́шчанне, -я, н.

меч, мяча́, мн. мячы́, мячо́ў, м.

Старадаўняя халодная зброя, падобная на вялікі нож, востры з абодвух бакоў.

◊

Падняць меч на каго-н. — пачаць вайну, пайсці супраць каго-н.

Скрыжаваць мячы — пачаць паядынак, бой, спрэчку.

вы́блытаць, -аю, -аеш, -ае; -аны; зак.

1. каго-што. Разблытаўшы, выняць, вызваліць.

В. птушку з сіла.

2. перан., каго. Памагчы выйсці з цяжкага становішча (разм.).

В. з небяспечнай справы.

|| незак. выблы́тваць, -аю, -аеш, -ае.

вы́вудзіць, -джу, -дзіш, -дзіць; -джаны; зак., каго-што.

1. Вылавіць вудай.

В. шчупака.

2. перан. Выведаць, здабыць што-н. хітрыкамі, падманам (разм.).

В. сакрэты.

В. грошы ў каго-н.

|| незак. выву́джваць, -аю, -аеш, -ае.

прасле́даваць, -дую, -дуеш, -дуе; -дуй; зак.

1. каго (што). Гнацца за кім-н., каб дагнаць, знішчыць.

П. звера.

П. ворага.

2. каго-што. Учыняць ганенні, прыгнятаць.

П. перадавых дзеячаў культуры.

|| наз. прасле́даванне, -я, н.

засакрэ́ціць, -э́чу, -э́ціш, -э́ціць; -э́чаны; зак.

1. каго-што. Зрабіць сакрэтным, недаступным для агульнага карыстання, азнаямлення і пад.

З. вынаходства.

2. каго (што). Дапусціць да сакрэтнай работы.

З. супрацоўніка.

|| незак. засакрэ́чваць, -аю, -аеш, -ае.