Вы́страл (БРС). Рус. вы́стрел, укр. ви́стріл, польск. wystrzał, чэш. výstřel, славац. výstrel, балг. ви́стрел (< рус. выстрел). Бязафіксны дэрыват ад выстраліць (гл. страляць) (Шанскі, 1, В, 234).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Віло́к ’качан капусты’ (Растарг.) — пранікненне з рус. моўнай тэрыторыі, дзе вилок ’тс’ < вил < вить (Фасмер, 1, 315; Шанскі, 1, В, 98; Праабражэнскі, 1, 84; КЭСРЯ, 81).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Га́нгстэр (БРС). Запазычанне з рус. мовы, куды ў новыя часы патрапіла з англ. мовы: англ. gangster ’тс’ (ад gang ’банда’). Падрабязней гл. Шанскі, 1, Г, 26.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Дог ’дог’ (сабака) (БРС). Рус. дог, укр. дог. Запазычанне з англ. мовы (англ. dog ’сабака’) на пачатку XIX ст. Гл. Шанскі, 1, Д, Е, Ж, 150.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Драмату́рг ’драматург’ (БРС). Рус. драмату́рг, укр. драмату́рг. Запазычанне (праз рус.?) з франц. dramaturge (а гэта з грэч. мовы). Гл. Шанскі, 1, Д, Е, Ж, 184–185.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Дыя́кан ’дыякан’ (Нас.). Рус. дья́кон, укр. дия́кон. Запазычанне праз ц.-слав. диꙗконъ з грэч. διάκονος ’тс’. Гл. Фасмер, 1, 560; Шанскі, 1, Д, Е, Ж, 226.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Дэві́з ’дэвіз’ (БРС). Рус. деви́з, укр. деві́з. Першакрыніцай з’яўляецца франц. devise ’тс’. Фасмер, 1, 492; Шанскі, 1, Д, Е, Ж, 37–38 (з падрабязнай гісторыяй слова).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Дэкальтэ́ ’дэкальтэ’ (БРС). Рус. декольте́, укр. декольте. Запазычанне ў XIX ст. з франц. мовы (décolleté ’дэкальтаваны’). Параўн. Фасмер, 1, 495; Шанскі, 1, Д, Е, Ж, 57.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Біцю́г. Паводле Шанскага, 1, Б, 126, запазычанне (як і ўкр. битю́г) з рус. битю́г ’тс’ (якое тлумачыцца як «конь з ракі Битю́г», у Варонежскай вобласці, дзе быццам была выведзена гэта парода, гл. Праабражэнскі, 1, 27; Фасмер, 1, 169; Шанскі, 1, Б, 126; іншая версія — запазычанне рускага битю́г з цюрк. моў, літ-py гл. Фасмер, там жа; Трубачоў, Дополн., 1, 169; Шанскі, там жа). Некалькі іначай аб цюрк. паходжанні слова Оцін, Этимология, 1970, 230–241.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Вытвара́ць ’вырабляць штукі, свавольнічаць’ (БРС, Нас., Касп., Шат., Бяльк., Янк. III, Мядзв.). Рус. вытворя́ть, укр. витворя́ти ’тс’. Утворан як форма незакончанага трывання дзеяслова вы́тварыць, які ад тварыць (параўн. польск. wytworzyć ’зрабіць, стварыць’) (гл. Шанскі, 1, В, 235). Семантычны зрух ’тварыць’ > ’рабіць што-небудзь незвычайнае’ атрымаўся, відавочна, не пры пераходзе ў прастамоўна-аргатычнае асяроддзе ўжывання (Шанскі, там жа), а з’явіўся вынікам эліпса словазлучэння вытвараць штукі, свавольства, дзе дзеяслоў выступае ў сваім прамым значэнні.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)