застрэ́шак, ‑шка, м.

Край страхі (хаты, хлява і пад.), які навісае над сцяной. Так, стоячы пад застрэшкам,.. Аўсееў і не заўважыў, калі сціх дождж. Быкаў. // Месца пад навіслым краем страхі. У застрэшку валтузяцца вераб’і. Сачанка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Брэ́шкі, брэ́шка ’карункі’ (Сцяшк., Сцяшк. МГ). Магчыма, тое ж самае, што і брыж, брыжы (розныя часткі адзежы), гл. Брэ́шкі — фанетычны варыянт да бры́жкі? Параўн. брыж ’карункавы край’ (Касп.), брыжы́ ’карункі’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

загну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́; -ну́ты; зак.

1. што. Згінаючы, завярнуць, падвярнуць канец, край чаго-н.

З. канцы дроту.

З. палец.

2. Ідучы, завярнуць убок (разм.).

З. за вугал.

3. перан., што і без дап. Сказаць (што-н. рэзкае, грубае, недарэчнае; разм.).

З. слоўца.

Вы тут, мусіць, крышку загнулі (перабольшылі, сказалі няпраўду).

|| незак. загіба́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і загіна́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

падшы́ць, -ы́ю, -ы́еш, -ы́е; -ы́ты; зак., што.

1. Прышыць што-н. ці да чаго-н. спадыспаду, знізу.

П. падкладку.

2. Зашыць, падагнуўшы вузкай паласой край чаго-н.

П. прыпол сукенкі.

3. Прышыўшы, далучыць, прымацаваць.

П. даведку ў асабістую справу.

|| незак. падшыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. падшыва́нне, -я, н. і падшы́ўка, -і, ДМ -ўцы, ж.

|| прым. падшыўны́, -а́я, -о́е і падшы́вачны, -ая, -ае.

Падшыўны каўнерык.

Падшывачны матэрыял.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Старана́ ‘бок’; ‘напрамак свету’, ‘край, краіна’, ‘бок (у судзе)’, ‘бок (у адзенні)’, ‘бок гумна; прыстаронак’ (ТСБМ, Ласт., Стан., Байк. і Некр., Сл. ПЗБ), сторона́ ‘бок, бакавіна’, ‘край, мясцовасць’ (ТС), ст.-бел. сторона ‘край, краіна’, ‘напрамак’, ‘супрацьстаўныя групы’, ‘юрыдычная асоба’ (Сташайтэне, Абстр. лекс., 69). Параўн. укр., рус. сторона́, стараж.-рус. сторона, польск., в.-луж., н.-луж. strona, палаб. stárna, чэш., славац. strana, серб.-харв. стра́на, славен. strána, балг. страна́, макед. страна, ст.-слав. страна. Прасл. *storna утворана з суф. ‑na ад прасл. *sterti (гл. прасціраць), якое, у сваю чаргу, ад і.-е. *ster‑ ‘тс’. Гл. Слаўскі, SP, 1, 116; Шустар-Шэўц, 1364–1365; Бязлай, 3, 323. Роднасныя лат. stara ‘паласа’, ст.-інд. str̥ṇā́ti, str̥ṇā́ti ‘разлёгся’, лац. sternō ‘рассыпаць, распасцерці’, sternere ‘сыпаць, сцяліць’. Гл. Фасмер, 3, 768 з літ-рай; Глухак, 586–587.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ашчаці́ніць, ‑ню, ‑ніш, ‑ніць; зак., што.

Паставіць дыбам шчацінне. // перан. Выставіць якія‑н. вострыя прадметы (штыкі, пікі, калы і пад.). Лавінай нечаканаю вайна, Усё знішчаючы перад сабой, На мірны край абрушылася наш, Стальныя ашчацініўшы штыкі. Танк.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

запо́мніцца, ‑нюся, ‑нішся, ‑ніцца; зак., каму.

Захавацца, утрымацца ў чыёй‑н. памяці. На ўсё жыццё запомніўся паэту той дзень, калі ў нумары ад 15 мая 1905 года газета «Северо-Западный край» змясціла яго верш «Мужык». «Полымя».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

і́рха, ‑і, ДМ ірсе, ж.

1. Вузенькая палоска скуры або аўчыны, якая закладваецца ў шво кажуха, рукавіцы і інш.

2. Разм. Тасёмка або вузкая палоска аўчыны, якой абшываюць край адзення або абутку для ўпрыгожання; аблямоўка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

◎ Пусце́ля ’абложная зямля’ (ДАБМ, камент., 858), параўн. укр. пустеля ’пустыня’, славен. pustela ’пусты чалавек’, макед. nycmenuja ’пустое месца, пусты край’. Утворана ад пусты ’незаняты’ (< *pustь), адносна суфіксацыі гл. Слаўскі, SP, 1, 109.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

сто́раж, ‑а, м.

1. Чалавек, які ахоўвае што‑н.; вартаўнік. [Аканом] пад’ехаў конна да ратушы, здаў каня на рукі сторажу і сам знік у ка[лі]доры. Чорны.

2. Разм. Прыстасаванне для малака, каб не набегла праз край пры кіпячэнні.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)