За́ступ ’рыдлёўка, жалязняк’. Рус., укр. за́ступ ’тс’. Польск. zastup ’тс’ (з рус.; Дарашэўскі, 10, 795), zastęp ’група людзей’, ’ахоўны вал’, серб.-луж. zastup ’уваход’, чэш., славац. zástup ’мноства, група людзей, наогул нейкіх элементаў’, славен. zastòp ’уваход’, ’прадстаўніцтва’, ’розум, сэнс’. Ст.-слав. застѫпъ ’дапамога, абарона; натоўп’. Ст.-рус. заступъ ’абарона’ (XII ст.), ’рыдлёўка’ (XVI ст.). Верагодна, што бел. і ўкр. заступ ’рыдлёўка’ з рус., дзе значэнне тлумачыцца тым, што пры працы з гэтым відам лапаты на яе наступаюць нагой. Таму бязафіксны наз. ад заступати (гл. ступаць). Шанскі, 2, З, 66–67; Праабражэнскі, 2, 408.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
кале́гія, -і, ж.
1. Група службовых асоб, якія складаюць адміністрацыйны, дарадчы або распарадчы орган.
К.
Міністэрства адукацыі.
Рэдакцыйная к.
2. Аб’яднанне асоб адной прафесіі.
К. адвакатаў.
3. Назва цэнтральных урадавых устаноў у Расіі ў 18 ст. (гіст.)
Ваенная к.
4. Назва некаторых навучальных устаноў (уст.).
|| прым. кале́жскі, -ая, -ае (да 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прызначэ́нне, -я, н.
1. Роля, функцыя каго-, чаго-н.
Спецыяльнае п.
Група асобага прызначэння.
2. Рашэнне аб залічэнні на пасаду, якую-н. работу, а таксама дакумент з такім рашэннем.
Атрымаць п. на работу.
3. Асноўная функцыя чаго-н., прызначанасць для чаго-н.
Скарыстаць па прызначэнні.
П. інструментаў.
Перадаць па прызначэнні (куды належыць).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
разра́д¹, -у, М -дзе, мн. -ы, -аў, м.
1. Група, катэгорыя асоб, прадметаў або з’яў, аб’яднаных агульнасцю якіх-н. прыкмет.
Р. раслін.
2. Ступень, афіцыйна зацверджаны ўзровень кваліфікацыі ў прафесіі, спорце.
Токар сёмага разраду.
3. У матэматыцы: месца, якое займае лічба пры пісьмовым абазначэнні ліку.
Лічба другога разраду.
|| прым. разра́дны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Клас ’сукупнасць прадметаў, з’яў, аб’яднаных на аснове якіх-небудзь агульных прымет’, ’вялікая група людзей, аб’яднаных аднолькавымі адносінамі да сродкаў вытворчасці’, ’падраздзяленне школы’ (ТСБМ). Запазычанне праз рус. класс з франц. classe (Шанскі, 2, 8, 145–146).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ску́піцца ‘сабрацца ў гурт, злучыцца ў кампанію’ (Нік., Оч., 2, Варл.), ску́пытысь ‘тс’ (Клім.), ст.-бел. скупити ‘сабраць, злучыць’ (Ст.-бел. лексікон). Да купа (гл.), параўн. вытворныя ску́пка ‘група, гурт’, скупо́ўвацца ‘збірацца ў купу (ТС).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
заба́ўнік, ‑а, м.
Чалавек, які ўмее весяліць, пацяшаць; арганізатар забаў. Ля тылы ладзіўся цэлы спектакль. Група забаўнікаў паказвала Гітлера і яго генералаў, як збіраліся яны браць Маскву і што з таго выйшла. Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
за́лпам, прысл.
1. Адначасова з некалькіх гармат, мінамётаў, вінтовак (пра выстралы). Група Дзям’яна, зайшоўшы ў тыл, ударыла залпам. Пестрак.
2. перан. Разм. Адразу, без перадышкі. Марына, не чакаючы ўгавораў, выпіла шклянку залпам. Хадкевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
разьбя́р, ‑а, м.
1. Майстар па мастацкай разьбе. Пры Аружэйнай палаце працавала і вялікая група беларускіх разьбяроў. «Звязда». Да крыжа была прыбіта фігурка Хрыста, зробленая з дрэва невядомым разьбяром. Колас.
2. Уст. Скульптар.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пакале́нне, -я, мн. -і, -яў, н.
1. Сваякі адной ступені роднасці ў адносінах да агульнага продка.
З пакалення ў п. перадаецца што-н. (у спадчыну дзецям ад бацькі, малодшым ад старэйшых).
2. Людзі блізкага ўзросту, якія жывуць у адзін час.
Сучаснае маладое п.
3. Група людзей, блізкіх па ўзросце, аб’яднаных агульнай дзейнасцю.
П. музыкантаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)