верабе́й, ‑б’я, м.
Невялікая птушка атрада вераб’іных з карычнева-шараватым апярэннем, якая жыве пераважна паблізу чалавека.
•••
Вераб’ю па калена — вельмі мелка.
Страляць (біць) з гарматы па вераб’ях гл. страляць.
Стрэляны (стары) верабей — пра вопытнага чалавека, якога цяжка ашукаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Кла́паць ’шлэпаць нагамі’ (ТС). Укр. клапати ’біць, стукаць, бразгаць’, балг. клапам ’тс’, серб.-харв. клапати ’тс’, славен. klapȃti ’павольна ісці’, польск. kłapać ’біць, стукаць’, чэш. klapali ’біць, бразгаць’, в.-луж. kłapać ’тс’, н.-луж. kłapać ’тс’. Прасл. klapali — ітэратыў да klopati (гл. клапатаць). Параўн. Трубачоў, Эт. сл., 9, 184.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Лато́жыць ’заганяць рыбу ў буч’ (Сл. паўн.-зах.), польск. сув. latożyć ’біць каго-небудзь’, nalatożyć, wylatożyć ’набіць’ ітэратыўнае экспрэсіўнае ўтварэнне ад latać ’біць’ (Слаўскі, 5, 41).⇉__
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
нату́пацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.
Разм. Стаміцца ад працяглай хады; нахадзіцца. [Дубіна:] — Што ты, брат, нешта сам не свой? [Яворскі:] — А нічога. Проста трохі не даспаў, трохі натупаўся за дзень. Колас. [Віктар:] «Сядайце, таварыш камбат! Натупаліся, навошта яшчэ дарма ногі біць...» Ракітны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бамбі́ць, ‑блю, ‑біш, ‑біць; незак., каго-што.
1. Атакаваць з паветра, скідваючы бомбы. Горад бамбілі нямецкія самалёты. Чорны.
2. перан. Разм. Безупынна турбаваць каго‑н. просьбамі, лістамі і інш. Я бамбіў рапартамі начальства, прасіў адправіць мяне на фронт. Дзенісевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дуба́сіць, ‑башу, ‑басіш, ‑басіць; незак.
Разм.
1. каго. Моцна біць, лупцаваць. — Гэтыя раны яго не ад куль, ён не быў на вайне. Гэта яго за пакражы дубасілі. Чорны.
2. па чым, у што. Моцна стукаць, удараць. Дубасіць у дзверы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Лязг ’ляск’, ля́згаць ’утвараць ляск’, ’біць у далоні, пляскаць’ (ТСБМ), полац. ’біць лыжкай па галаве’ (Нар. лекс.). Гукапераймальнае (Праабражэнскі, 1, 497; Фасмер, 2, 550). Гл. таксама лёскат, ляск.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Бэ́бушыць ’моцна біць’. Гл. бэ́бахі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
гро́зьба, ‑ы, ж.
Разм. Абяцанне прычыніць каму‑н. непрыемнасці зло; запалохванне, пагроза. Будуць лаяць — няхай лаюць, Будуць біць — няхай і б’юць, — Тыя грозьбы не пужаюць І не кратаюць нічуць. Колас. Адбегшы, здалёк чую.. грозьбу: — Папомніш ты мяне, галетнік чортаў! Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
до́світак, ‑тку, м.
Час перад світаннем. Поезд прыходзіў на досвітку, калі ледзь пачынала святлець палоска на ўсходзе. Шамякін. Яшчэ зранку, на досвітку, пайшоў наш дзядзька на рум біць калоды. Колас. Дзень праводзяць дзеці ў лесе — З досвітку і да змяркання. Аўрамчык.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)