Блеката́ць ’бляяць’ (Нас.), рус. блекота́ть, укр. блекота́ти, польск. blekotać, чэш. blekotati, славен. bleketáti. Гукапераймальнае ўтварэнне. Падрабязней гл. Фасмер, 1, 173; Шанскі, 1, Б, 137; Махэк₂, 56.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Варо́хаць, варо́хацца ’варушыцца з шумам; варочаць (сена і да т. п.)’ (Нас., Гарэц., Др.-Падб.). Адносіцца да вялікай сям’і слоў (прасл. *vorx‑), разгледжаных пад варушыць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вы́барак ’лепшы з лепшых які-небудзь прадмет’ (Нас., Байк. і Некр.). Суфіксальнае ўтварэнне ад выбраць, значэнне ’тое, што выбрана з шэрагу яму падобных’; параўн. вы́баркі ’рэшткі’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Выга́ды ’выдумкі, забаўкі, прыхамаць’ (Нас., Яруш., Гарэц.), укр. вигад ’вынаходства’, вигадка ’выдумка, прыхамаць’, польск. дыял. wygadki ’выдумкі, пустыя размовы’. Ад выга́дываць ’прыдумваць’, што ўзыходзіць да гадаць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вы́мысел (БРС), вы́мысл (Нас.), вы́мыслы ’хлусня; капрызы, выдумкі’ (Шат.). Рус. вы́мысел, польск. wymysł, чэш. vymysl, славац. výmysiel, в.-луж. wumysł. Бязафікснае ўтварэнне ад вымысліць (гл. мысліць).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ві́лія ’пярэдадне свята, пост перад святам’ (Нас.), ст.-бел. вилия, вилея ’тс’ (1539 г.). Запазычана з польск. wilia < wigilia ’тс’ < лац. vigilia ’начная імша’ (Мацэнаўэр, 368).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Гарло́вы ’які адносіцца да горла, датычыцца ежы (горловая справа)’ (Нас.). У параўнанні з сучасным гарлавы́ націск у слове гарло́вы вельмі падазроны: ці не паланізм гэта (gardłowy)?
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Гас ’страх’ (Нас.: ад гаси́ть). Запазычанне з польск. gas ’тс’ (а гэта з венг. мовы; гл. Брукнер, 136). Параўн. таксама рус. гас у Фасмера, 1, 396.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Гвазда́ць ’моцна біць’, гваздзі́ць ’тс’, таксама гваздану́ць (Нас., БРС, Бяльк., Шатал.). Першаснае значэнне ’забіваць, забіць гвозд’. Слав. (прасл.?) *gvozditi (гл. Трубачоў, Эт. сл., 7, 184–185).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Дыя́кан ’дыякан’ (Нас.). Рус. дья́кон, укр. дия́кон. Запазычанне праз ц.-слав. диꙗконъ з грэч. διάκονος ’тс’. Гл. Фасмер, 1, 560; Шанскі, 1, Д, Е, Ж, 226.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)