усталява́ць, ‑люю, ‑люеш, ‑люе;
1. Паставіўшы, змясціўшы куды‑н., устанавіць належным чынам.
2. Зрабіць моцным, устойлівым, надзейным існаванне чаго‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
усталява́ць, ‑люю, ‑люеш, ‑люе;
1. Паставіўшы, змясціўшы куды‑н., устанавіць належным чынам.
2. Зрабіць моцным, устойлівым, надзейным існаванне чаго‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
усяля́кі, ‑ая, ‑ае;
1. Самы разнастайны, розны.
2.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
уя́ўны, ‑ая, ‑ае.
1. Які існуе не ў сапраўднасці, а ва ўяўленні.
2. Які толькі ўяўляецца; тэарэтычна мажлівы, патэнцыяльны.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цура́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца;
1. Пазбягаць каго‑, чаго‑н.; ухіляцца ад зносін з кім‑н., ад выканання чаго‑н.
2. Адракацца ад каго‑, чаго‑н., выракацца каго‑, чаго‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
теплота́
1.
2.
на дворе́ така́я теплота́! на дварэ́ така́я цеплата́ (цеплыня́, тако́е цяпло́);
душе́вная теплота́ душэ́ўная цеплата́ (цеплыня́).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
нішто́ I
1. (
2.
◊ за н. — а) зря; ни за что́; б) (по дешёвке) за бесце́нок;
н. і́ншае — ничто́ ино́е (друго́е);
зве́сці (сысці́) на н. — свести́ (сойти́) на не́т;
лічы́ць за н. — ни во что не ста́вить;
нічо́га не зро́біш — ничего́ не поде́лаешь;
як нічо́га не было́ — как ни в чём не быва́ло;
нічо́га падо́бнага — ничего́ подо́бного;
н. сабе́ — ничего́ себе́;
мно́га шу́му з нічо́га —
без нічо́га нія́кага — без причи́ны
нішто́ II
1.
2.
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
чорт, -а,
1. Па рэлігійных уяўленнях: злы дух як увасабленне адмоўнага пачатку ў чалавеку; мае выгляд істоты, пакрытай чорнай шэрсцю, з рагамі, капытамі і хвастом; д’ябал.
2.
Адзін чорт (
Баяцца як чорт крыжа (ладану) (
Да чорта (
Куды яго чорт панёс, куды яго чэрці ўхапілі (
К чорту на рогі (
К чорту ў зубы (
На чорта (
(Сам) чорт галаву (нагу) зломіць (
Сам чорт не брат каму (
Чорта лысага (
Чортам падшыты (
Чорт ведае што! (
Чорт з ім (з табой, з ёй, з вамі, з імі) (
Чорт лазаты (
Чорт не бярэ (не возьме) (
Чорт падаткнуў (
Чорт пацягнуў каго за язык (
Чорт прынёс (паднёс, прыгнаў) каго (
Чорту лысаму (
Чорт яго бяры (
Чэрці носяць дзе, каго (
Што за чорт! (
Якога чорта! (
Як чорт пад крыжам (
||
||
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Карачу́н ’заўчасная смерць’ (
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
во́ка (
○ акамада́цыя во́ка — аккомода́ция гла́за;
◊ глядзе́ць кра́ем во́ка — смотре́ть кра́ем гла́за;
гля́нуць адны́м во́кам — взгляну́ть одни́м гла́зом;
мець в. — (на каго) име́ть зуб на или (против кого);
не мець во́ка — (на каго) не люби́ть (кого-л.), не быть располо́женным (к кому-л.), не жа́ловать (кого);
прыкі́нуць на в. — прики́нуть на глаз;
кі́нуць во́кам — взгляну́ть;
спусці́ць з во́ка — потеря́ть из ви́ду;
праве́сці во́кам (вача́мі) — проводи́ть взгля́дом (глаза́ми);
як во́кам скі́нуць — наско́лько ви́дит глаз;
спаць адны́м во́кам — спать вполгла́за;
в. не запарушы́ць — воды́ не замути́ть, му́хи не оби́деть;
з в. вы́пасці — вы́пасть из по́ля зре́ния;
у в. ўкі́нуцца — пригляну́ться;
мець на во́ку — (каго, што) а) следи́ть (за кем, чем); б) име́ть на приме́те (кого, что);
як во́кам маргну́ць — в одно́ мгнове́ние; в оди́н миг;
упа́сці ў в. — (каму) обрати́ть на себя́ (чьё) внима́ние;
на во́ку — на глаза́х, на виду́;
нако́лькі во́ка хапа́е — наско́лько ви́дит (хвата́ет) глаз;
хоць — па́льцам у в. хоть глаз вы́коли;
све́жым во́кам — све́жим гла́зом;
на све́жае в. — на све́жий глаз;
в. ра́дуецца — глаз ра́дуется;
в. на в. — с гла́зу на́ глаз;
во́кам не згле́дзець — гла́зом не охвати́ть;
во́кам не маргну́ць (змаргну́ць) — гла́зом не моргну́ть (сморгну́ть);
ла́шчыць в. — глаз ра́довать;
куды́
пага́нае (благо́е) в. — дурно́й глаз;
во́страе в. — о́стрый глаз;
ве́рнае в. — ве́рный глаз;
глядзе́ць пі́льным во́кам — смотре́ть (гляде́ть) во все глаза́ (в о́ба);
глядзе́ць крывы́м во́кам — смотре́ть ко́со;
(цёмна) хоць в. вы́калі — (темно́) хоть глаза́ вы́коли;
сну
берагчы́ як зрэ́нку в. — бере́чь как зени́цу о́ка;
няўзбро́еным во́кам — невооружённым гла́зом;
чо́ртава в. — окно́ (в болоте);
як бяльмо́ на во́ку — как бельмо́ на глазу́;
не дагле́дзіш во́кам — запла́ціш бо́кам —
не ў брыво́, а ў в. — не в бровь, а в глаз;
ба́чыць в., дзе пячэ́цца ко́ка! —
ба́чыць в., ды даста́ць далёка —
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
навалі́цца, -валю́ся, -ва́лішся, -ва́ліцца;
1. Налегчы сваім цяжарам на што
2.
3. Напасці, накінуцца на каго-, што
4. Падаючы, насыпацца (пра многае;
5.
6.
7.
8. Накінуцца на каго
||
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)