макулату́ра, ‑ы, ж., зб.

1. Друкарскі брак — невыразна надрукаваныя, запэцканыя лісты. // Непрыгодная папера, кнігі, прызначаныя для перапрацоўкі на папяровых фабрыках.

2. перан. Бяздарныя, не маючыя ніякай вартасці літаратурныя творы.

[Ням. Makulatur ад лац. maculare — пэцкаць.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прагні́сці і прагні́ць, ‑гніе; зак.

Згнісці, згніць наскрозь. Ужо даўно працякаў дах, прагнілі некаторыя дошкі ў вагоне. Лынькоў. // перан. Дайсці да стану распаду. Стары свет дашчэнту прагніў, струхлеў. Гурскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прадэкламава́ць, ‑мую, ‑муеш, ‑муе; зак., што і без дап.

1. Выразна прачытаць мастацкі твор. Смялей і з большым захапленнем прадэкламаваў Сымон другі раз [верш]. Колас.

2. перан. Штучна, узнёсла прагаварыць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

параксі́зм, ‑у, м.

1. Моцны прыступ якой‑н. хваробы або абвастрэнне яе, якое адбываецца перыядычна. Параксізм кашлю.

2. перан. Прыступ якога‑н. душэўнага ўзбуджэння, пачуцця і знешняя яго праява.

[Грэч. paraxysmós — узбуджэнне, раздражненне.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

надтрэ́снуты, ‑ая, ‑ае.

1. З невялікай трэшчынай. Надтрэснутая талерка. Надтрэснутае люстра.

2. перан. Які дрыжыць, хрыпіць (пра голас, гукі і пад.). Голас Ніканора знізіўся, стаў надтрэснутым і хрыплым. Бядуля.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

наштурхну́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак., каго-што.

1. Штурхаючы, прымусіць наткнуцца на каго‑, што‑н. Наштурхнуць чалавека на плот.

2. перан. Аказваючы ўздзеянне, накіраваць. Наштурхнуць на здагадку.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

недабі́ты, ‑ая, ‑ае.

Ранены, прыбіты не да смерці. Недабітая птушка. // перан. Не знішчаны поўнасцю пасля разгрому, паражэння. Пакідаючы за сабой недабітыя варожыя часці, .. нашы рухаліся ўперад і ўперад. Шахавец.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

недацягну́ць, ‑цягну, ‑цягнеш, ‑цягне; зак., што.

1. Нацягнуць менш, чым патрэбна. Недацягнуць канат.

2. перан. Разм. Не выканаць у поўным аб’ёме чаго‑н. Недацягнуць да нормы. Недацягнуць план паставак.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

няло́ўкі, ‑ая, ‑ае.

1. Няспрытны, непаваротлівы. Нялоўкі ў гульнях. Нялоўкі ў рабоце.

2. перан. Непрыемны, цяжкі; няёмкі. Наступіла нялоўкае маўчанне і сярод слухачоў. Вірня. Хвіліну цягнулася нялоўкая цішыня. Шамякін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

о́піум, ‑у, м.

1. Тое, што і опій.

2. перан. Тое, што прытупляе розум, адурманьвае, перашкаджае правільнаму ўспрыманню рэчаіснасці. Рэлігія, як правільна вучаць бальшавікі, ёсць опіум для народа. Мележ.

[Лац. opium, з грэч. ópion — макавы сок.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)