почём нареч.

1. (по какой цене) разг. пачы́м;

2. (на основании чего-л. — только в соединении с глаголом знать) прост. адку́ль;

почём я зна́ю адку́ль я ве́даю;

почём знать хто ве́дае;

почём зря не зважа́ючы ні на што; (бить и т. п.) ваўсю́, з усёй сі́лы.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

печа́тный

1. (для печатания) друка́рскі;

печа́тный цех друка́рскі цэх;

печа́тное де́ло друка́рская спра́ва;

печа́тный стано́к друка́рскі стано́к;

2. (напечатанный) друкава́ны;

печа́тная бу́ква друкава́ная лі́тара;

печа́тное сло́во друкава́нае сло́ва;

печа́тный лист друкава́ны а́ркуш;

чита́ть то́лько по печа́тному чыта́ць то́лькі друкава́нае;

3. (тиснённый) пяча́таны;

печа́тный пря́ник пяча́таны пе́рнік;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

едва́ нареч.

1. (лишь только) як то́лькі, ледзь то́лькі;

едва́ он вы́ехал, как оте́ц вошёл во двор як то́лькі (ледзь то́лькі) ён вы́ехаў, ба́цька ўвайшо́ў у двор;

2. (только что) то́лькі што, ледзь то́лькі;

тогда́ он едва́ начина́л писа́ть тады́ ён то́лькі што (ледзь то́лькі) пачына́ў піса́ць;

3. (насилу, с трудом) ле́дзьве, ледзь, чуць;

он едва́ по́днял чемода́н ён ле́дзьве (ледзь, чуць) падня́ў чамада́н;

4. / едва́ ли наўра́д ці, наўра́д;

едва́ ли э́то уда́стся наўра́д ці гэ́та ўда́сца;

он успе́ет? — Едва́ ли ён паспе́е? — Наўра́д;

едва́ ли не ледзь не;

едва́ ли не пе́рвый ледзь не пе́ршы;

едва́-едва́ ледзь-ле́дзь.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

кото́рый мест.

1. (вопросительное) які́; като́ры (только при вопросе: какой по порядку);

кото́рое я́блоко вам бо́льше нра́вится? які́ я́блык вам больш падаба́ецца?;

кото́рый раз вы э́то де́лаете? като́ры раз вы гэ́та ро́біце?;

2. (относительное) які́; (только в качестве подлежащего) што;

не по́мню, в кото́ром до́ме он живёт не по́мню, у які́м до́ме ён жыве́;

стол, на кото́ром лежи́т кни́га стол, на які́м ляжы́ць кні́га;

челове́к, кото́рый приходи́л вчера́ чалаве́к, які́ (што) прыхо́дзіў учо́ра;

3. (неопределённое) като́ры;

я кото́рый раз тебе́ говорю́, а ты всё забыва́ешь я като́ры раз табе́ кажу́, а ты ўсё забыва́ешся;

кото́рый час? като́рая гадзі́на?, ко́лькі ча́су?

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

лоску́т м.

1. абрэ́зак, -зка м.; (только о коже) акра́вак, род. акра́ўка м.; (клочок) шмато́к, -тка́ м.; (кожаный) скура́т, -та́ м.; (часть поверхности земли) ла́пік, -ка м., ла́піна, -ны ж.;

одея́ло из лоскуто́в ко́ўдра з абрэ́зкаў;

лоску́т земли́ ла́пік зямлі́;

2. собир. абрэ́зкі, -зкаў мн.;

прода́жа лоскута́ про́даж абрэ́зкаў;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Не́тра1 ’цяжкадаступнае месца ў багністым балоце, трушчобы’ (парыц., Янк. Мат.), ’непраходныя зараслі на балоце’ (ТС), ’поле, якое ніколі не апрацоўвалася’ (Жд. 1), не́тры ’густыя зараслі’ (Гарэц.), niétry ’niedostępne chrapy, porośnięte łozą, trzciną, olchą і wszelakim wiszem’ (Маш.), hustýje łózy, niètry, hrùzkije bałota (Пятк. 2), паводле Карскага (Труды, 479), «только полесское»; беласт. ńétra, nétra ’непраходная багна, непраходнае месца; зараслі, гушчар, непраходнае месца ў лесе’ (Лапіч, Term. geogr., 123), укр. не́тра, не́трі ’непраходныя зараслі, лес; захалусце, трушчоба’, рус. не́тря ’запаведны гай, запаведнік’ (паўдн., зах., Даль), параўн. таксама: «В Мярэчах попадаются именно те непроходимые местности, где гибнут заблудившиеся люди, и которые носят название «нетры» (смал., Максимов, Живая Россия, 3, 444). Найбольш верагодныя версіі: з не і *ter‑ (гл. церці), параўн. рус. трогать ’рухаць, кранаць’ і зафіксаванае на Беларусі значэнне ’поле, якое ніколі не апрацоўвалася’ (параўн. не́руш, не́варуш і пад.), гл. Фасмер, 3, 69; або з не і церабіць ’вырубаць, вычышчаць хмызняк, рыхтаваць участак пад поле і пад.’ з зыходным значэннем ’месца, дзе нельга церабіць лес’ або ’месца, дзе не цярэбяць лес’, гл. Талстой, Геогр., 180, а таксама Лапіч, Term. geogr., 123 (прыводзяцца формы trepeza/trebeza ’гушчар, зараслі’, да церабіць). Сумніцельна вывядзенне смал. нетра ’дрыгва’ з літ. nendré ’чарот’, параўн. Буга, 1, 412; Лаўчутэ, Балтизмы, 146, паводле Ільінскага (Працы кл. філал., 1, 235), — гэта словы роднасныя; збліжэнне апошнім (там жа) смал. не́тра з грэч. νῆτρον ’самапрадка’ адмаўляецца Фасмерам (3, 69). Гл. таксама Пятлёва, ОЛА–72, 212 (< *ne‑tьra), Гаўлава, Slavia, 40, 82. Літаратурнае нетры ’зямныя глыбіні, паклады, радовішчы’ (Гарэц., Яруш., ТСБМ) на аснове значэння ’багна’ пад уплывам рус. не́дра ’унутранасці зямлі’.

Не́тра2 ’машкара’ (Сл. ПЗБ), ’незлічоная колькасць’ (жлоб., Нар. сл.), ’вош’ (Шатал.), нэ́тра ’напасць, неадчэпны чалавек’ (драг., Нар. лекс., З нар. сл., Сл. Брэс.). Няясна; магчыма, паралельнае да нетра1не і церці ’кранаць, чапаць’), параўн. рус. нетря ’недатыка’ (паўдн., зах., Даль). Менш верагодна з літ. netyrà ’нячысты дух (аб жывёле)’ (Арашонкава і інш., Весці АН БССР, 1969, 4, 129). Збліжэнне Клімчука з серб.-харв. дыял. на̀трчица ’задзірака, хуліган’ (З нар. сл., 145) адхіляецца Запрудскім (Серб.-хорв.-бел. яз. соответствия. АКД, Мн., 1989, 8).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

каб

1. союз цели что́бы, чтоб;

зро́блена ўсё, каб вы́ратаваць яго́ — сде́лано всё, что́бы спасти́ его́;

спяша́юся, каб паспе́ць на цягні́к — тороплю́сь, чтоб успе́ть на по́езд;

2. союз условный е́сли бы, е́сли б; кабы́;

каб ён змог, то зрабі́ў бы саме́сли бы он смог, то сде́лал бы сам;

3. частица чтоб, что́бы;

каб гэ́тага больш не было́! — чтоб (что́бы) э́того бо́льше не́ было!;

каб ты ло́пнуў!бран. чтоб ты ло́пнул!

4. частица (при выражении неосуществимого желания) е́сли б, е́сли бы; (в соединении с частицей то́лькі при выражении желания — ещё) то́лько б, то́лько бы; лишь бы;

эх, каб ён быў жывы́! — эх, е́сли б (е́сли бы) он был жив!;

каб то́лькі ён быў здаро́вы!то́лько б (то́лько бы, лишь бы) он был здоро́в!;

каб ды калі́ бшутл. е́сли бы да кабы́;

каб цябе́ разарва́лапрост., вульг. чтоб тебя́ разорва́ло;

каб ён спрах — будь он нела́ден;

каб жа ве́даўе́сли бы знал;

каб ды калі́ б вы́рас у ро́це грыбпогов. е́сли бы да кабы́ вы́росли во рту грибы́;

каб ве́даў, дзе пава́лішся, дык бы лёгпогов. е́сли бы знал, где упадёшь, так лёг бы

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ані́

1. нареч. ничу́ть, нима́ло, ниско́лько;

гэ́та яму́ а. не перашкаджа́еэ́то ему́ ничу́ть (нима́ло, ниско́лько) не меша́ет;

2. нареч., разг. (только при отрицании) как есть, во́все;

а. нічо́га не ве́дае — как есть (во́все) ничего́ не зна́ет;

2. частица ни;

а. кро́шкі — ни кро́шки

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

магчы́масць ж.

1. в разн. знач. возмо́жность, вероя́тность;

м. прадухіле́ння вайны́ — возмо́жность предотвраще́ния войны́;

мець м. — име́ть возмо́жность;

2. только мн. возмо́жности;

тэхні́чныя ~ці — техни́ческие возмо́жности;

па ме́ры ~ці — по ме́ре возмо́жности;

пры пе́ршай ~ці — при пе́рвой возмо́жности;

да апо́шняй ~ці — до после́дней возмо́жности

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

мо́кры мо́крый;

~рая ку́рыца — мо́края ку́рица;

во́чы на ~рым ме́сцы — глаза́ на мо́кром ме́сте;

то́лькі ~рае ме́сца застане́ццато́лько мо́крое ме́сто оста́нется;

~рая спра́ва — мо́крое де́ло;

як ~рае гары́ць — как мо́крое гори́т;

пабы́ў у вадзе́ і не м. нідзе́погов. вы́шел сухи́м из воды́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)