завуго́лле, ‑я, н.
1. Месца за вуглом, за будынкам або сярод будынкаў. Шумеў у завуголлі вецер і вельмі хацелася спаць. Быкаў. Задрыжала-замітусілася абгародка, бы сухое дуддзё ад ветру дзе ў завуголлі. Пташнікаў.
2. перан. (з прыназ. «па»). Разм. Тоячыся, асцерагаючыся. — Хлусню гавораць звычайна па завуголлю. У вочы няёмка казаць. Б. Стральцоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адка́з
I -зу м.
1. в разн. знач. отве́т;
пыта́нні і ~зы — вопро́сы и отве́ты;
прыйшо́ў а. на пісьмо́ — пришёл отве́т на письмо́;
за ўсё зро́бленае бу́дзе адзі́н а. — за всё сде́ланное бу́дет оди́н отве́т;
зада́чу рашы́лі па ~зе — зада́чу реши́ли по отве́ту;
2. отве́т, отве́тственность ж.;
быць у ~зе за што-не́будзь — быть в отве́те за что́-либо;
не́сці а. — нести́ отве́тственность
II: да ~зу до отка́за
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
кансігна́тар, ‑а, м.
Спец. У капіталістычных краінах — гандлёвы пасрэднік, які прадае тавар, прывезены з-за мяжы для продажу па камісійных умовах.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паміну́тны, ‑ая, ‑ае.
1. Які вылічваецца, падлічваецца па мінутах. Памінутная плата за тэлефонныя перагаворы.
2. Часты, бесперапынны. Памінутныя выклікі да тэлефона.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шахтабудаўні́к, ‑а м.
Спецыяліст па будаўніцтву шахт (у 1 знач.). Гэты вось пясок больш за ўсё і не падабаўся шахтабудаўнікам. Чаркасаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адшлёпаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
Разм.
1. каго. Надаваць каму‑н. плескачоў. Бабуля толькі што адшлёпала.. [Дзіму] за патаптаныя на клумбе кветкі. Гарбук.
2. Прайсці якую‑н. адлегласць па гразі. Пятнаццаць кіламетраў адшлёпаў па бездаражы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
за́мець, ‑і, ж.
1. Завіруха, мяцеліца. На дварэ круціла замець, зямля курылася халодным белым дымам. Шашкоў.
2. Снег, які гоніцца ветрам па зямлі. Снегавая замець курэла за .. [Валодзем] следам. Хадкевіч. Па брусчатцы слалася замець. Карпаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
крыжа́к, ‑а, м.
Разм. Тое, што і крыжаносец (у 1 знач.). Па працягу стагоддзяў змагаліся мазуры з нямецкімі захопнікамі за хлеб з роднага поля і за родную мову, пачаўшы гэтую барацьбу яшчэ з крыжакамі. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
*Не́маразь, не́морозь ’дрыжыкі, жах’ (ТС). Хутчэй за ўсё з не́марасць (гл.) з ад’ідэацыяй да мароз, параўн. фразеалагізм аж мароз па скуры (пайшоў) ’вельмі страшна, жахліва’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
цягну́цца, цягну́ся, ця́гнешся, ця́гнецца; цягніся; незак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Размяшчацца на вялікай адлегласці, прасторы.
Уздоўж ракі цягнуўся луг.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Валачыся па зямлі.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Павялічвацца ў даўжыню, шырыню ад нацягвання.
Рызіна цягнецца.
4. да каго-чаго. Выцягвацца, цягнуцца ў якім-н. напрамку.
Дзіця цягнецца ручкамі да цацкі.
Расліны цягнуцца да сонца.
5.(1 і 2 ас. не ўжыв.). Доўга, марудна праходзіць, працягвацца.
Справа цягнецца два гады.
Час цягнецца марудна.
6. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Рухацца ў адным напрамку, адзін за адным.
Па дарозе цягнуўся абоз.
7. перан., за кім-чым. Імкнуцца да каго-, чаго-н.
Ц. да ведаў.
8. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Павольна распаўсюджвацца слабым струменем (пра пах, дым і пад.).
Ад кастра цягнуўся пах дыму.
9. 3 цяжкасцю ісці, плесціся (разм.).
Стары ледзь цягнуўся.
10. Адставаць ад іншых па якіх-н. паказчыках (разм.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)