пры́ступ, -у, мн. -ы, -аў, м.
1. гл. прыступіць.
2. Атака, штурм.
Ісці на п.
Прыступам захапіць горад.
3. Вострае праяўленне адзнак хваробы, страху і пад.
П. кашлю. П. рэўнасці.
Сардэчны п.
◊
Ані прыступу да каго (разм.) — не магчы падысці, звярнуцца да каго-н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
тара́ніць, -ню, -ніш, -ніць; незак., што.
1. Біць тараном² (у 1 знач.).
2. Разбіваць або прабіваць чым-н.
3. Ісці на таран² (у 4 знач.).
4. Прарываць фронт праціўніка прыёмам тарана² (у 5 знач.).
|| зак. пратара́ніць, -ню, -ніш, -ніць; -нены (у 2 і 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ахво́тны, ‑ая, ‑ае.
Разм.
1. Які мае ахвоту на што‑н., схільны да чаго‑н. Кукарэка, ахвоты да размовы, падрадзіўся ісці і паказаць дом старшыні. Грамовіч.
2. Руплівы, старанны. З аднаго боку, дзе задавала тон Волечка, крычалі: — ..[Марыля] не хацела ісці ў яслі! Яна лепш бы ахвотная была разам з усімі на полі. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
два́ццаць, ‑і, ліч. кольк.
Лік 20. Дваццаць падзяліць на чатыры. // Колькасць 20. Дваццаць капеек. □ Апошнія дваццаць кіламетраў прыйшлося ісці пехатой. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пе́шкі, прысл.
Разм. Пеша, пяшком. Тым, хто меў сваіх валоў і коней, дазволілі ехаць на вазах, астатнія мусілі ісці пешкі. Сачанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
маўр м., ист. мавр;
◊ м. зрабі́ў сваю́ спра́ву, м. мо́жа ісці́ — мавр сде́лал своё де́ло, мавр мо́жет уйти́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Пацю́паць ’патаўчы, паціскаць’ (Варл.). Да па- і цюпаць ’размешваць што-н.’, ’павольна ісці’, у якім Грынавяцкене (Сл. ПЗБ, 5, 380) бачыць балтызм, параўн. літ. čiupėnti ’павольна ісці’, ciupa ’марудны’. Сюды ж пацюпенька ’нерухавая, няручая дзяўчына’ (Варл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Талалы́хаць (тълалы́хъць) ’ісці кульгаючы’ (мёрск., Нар. сл.). Гл. талыхаць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
весло́ вясло́, -ла́ ср.;
нале́чь на вёсла нале́гчы на вёслы;
идти́ на вёслах ісці́ на вёслах.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Про́чкі ’пакіданне на некаторы час сваёй хаты, сям’і з прычыны нязгоды, неладоў’ (ТСБМ, Гарэц.; баран., Шн. 2, Др.-Падб., Сцяшк.; Растарг.), ісці ў проч (мін., Шн. 2; Нас.), ісці прочкі (калінк., З нар. сл.), ісці ў прочкі (лях., Сл. ПЗБ) ’тс’. Рус. смал. прочкі ’адсутнасць, адлучка’. Утворана ад проч 2 (гл.) з суф. ‑кі; аб словаўтварэнні гл. Карскі 2-3, 69; Шуба, Прыслоўе, 62 і наст.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)