дама́шні, -яя, -яе.
1. Які адносіцца да дома, сям’і, прызначаны для карыстання дома.
Д. тэлефон.
Д. халат.
2. Зроблены, прыгатаваны дома або прызначаны для выканання дома.
Д. хлеб.
Дамашняе заданне.
3. Сямейны, прыватны.
Дамашняе выхаванне.
4. Свойскі, не дзікі.
Дамашнія жывёлы.
5. у знач. наз. дама́шнія, -іх. Члены сям’і (разм.).
Нашы дамашнія.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
збожжа, зерне, хлеб; дабро, пашня (абл.)
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
аце́слівы, ‑ая, ‑ае.
Разм.
1. Пра хлеб, спечаны з дрэнна прыгатаванага цеста; не пульхны, глёўкі. Хлеб быў жоўта-шэры, ацеслівы, рэдкі, ён нават не пах хлебам, а так нечым кіслым. Арабей.
2. перан. Нясвежы, памяты. Сонны ацеслівы твар. // Прыдуркаваты, недапечаны. [Шпакоўскі:] — Маці не хоча аддаць Наташу за Высоцкага. Той характарам круты. А Наташа не хоча ісці за Саладуху. Гэты нейкі ацеслівы. Гурскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пакрышы́цца, ‑крышыцца; зак.
Раскрышыцца, разламацца цалкам або часткова. Хлеб пакрышыўся. □ Баёк механічнага бура, які здольны быў правіць тоўстую .. сталь, адскочыў ад сцяны і пакрышыўся. Шыцік.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перабіва́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
1. Незак. да перабіцца.
2. Зал. да перабіваць.
•••
Перабівацца з вады на хлеб (з хлеба на квас) — жыць бедна, галадаючы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рыфма́ч, ‑а, м.
Разм. зневаж. Дрэнны, бяздарны паэт. Але ёсць такія рыфмачы, Што за соль яе [бацькаўшчыны], за хлеб яе найлепшы Хочуць толькі вершам заплаціць. Танк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хлябо́к, ‑бка, м.
Памянш.-ласк. да хлеб. Працавітая рукой Засявае шнурок... Ой, радзі, божа мой, На пацеху хлябок! Купала. Хлябок — танюткай столачкай, Нібыта залаты. Лойка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Пэ́рга ’пчаліны хлеб’ (гродз., Сцяшк. Сл.), пэрфа ’пярга’ (свісл., Сл. ПЗБ). “Абеларушаны” паланізм pierzga ’тс’ або pierzch ’пыл, луска’, гл. пярга.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
прапячы́, -пяку́, -пячэ́ш, -пячэ́; -пячо́м, -печаце́, -пяку́ць; -пёк, -пякла́, -ло́; -пячы́; -пе́чаны; зак., што.
1. Даць спячыся да поўнай гатоўнасці.
П. мяса.
2. Прапаліць чым-н. моцна нагрэтым.
П. дзірку ў дошцы.
3. Правесці які-н. час, пекучы што-н.
Усю ноч прапяклі хлеб.
|| незак. прапяка́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
бу́лачны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да булачных вырабаў.
2. у знач. наз. бу́лачная, ‑ай, ж. Магазін, у якім прадаюцца хлеб, булкі і кандытарскія вырабы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)