Акраба́т (БРС). Новае запазычанне з рускай мовы (гл. Крукоўскі, Уплыў, 80), дзе з французскай (XVIII ст.). Франц. acrobate < ст.-грэч. ἀκροβάτης ’канатаходзец’. Шанскі, 1, А, 65.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Архі́ў. Запазычана з рус. архив (Крукоўскі, Уплыў, 78; Гіст. лекс., 260; Гіст. мовы, 2, 144: у пач. XX ст.), якое з ням. Archiv (Фасмер, 1, 90).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Выда́тнік (БРС). Наватвор 20‑х гадоў ад выда́тны; згодна з Крукоўскім (Уплыў, 127), калька з рус. отличник; параўн. таксама Трубачоў, Этимология, 1971, 384 (семантычная калька — еўрапеізм).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вяшчу́ць ’прадказваць, прадчуваць’ (Юрч.). Цяжка вытлумачыць толькі фанетычна. Відаць, уплыў чуць ’адчуваць’. Магчыма таксама, што вяшчуць < ітэратыва вяшчуваць, але і апошнюю форму трэба тлумачыць як кантамінацыю.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лака́ўт ’закрыццё прадпрыемства (у буржуазных краінах) з адначасовым масавым звальненнем рабочых’ (ТСБМ). Запазычана з рус. локаут (Крукоўскі, Уплыў, 80), якое з англ. lock out ’замыкаць дзверы’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ле́пра ’праказа’ (ТСБМ). Запазычана з рус. ле́пра ’тс’ (Крукоўскі, Уплыў, 83) < лац. lepra < ст.-грэч. λέπρα ’тс’ < λέπω ’лушчу, здзіраю лушпіны, кару’ (Слаўскі, 4, 167–168).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лу́за ’адтуліна на краі більярднага стала з сеткай, у якую падае шар’ (ТСБМ). Запазычана з польск. łuza ’тс’ праз рус. мову (КЭСРЯ, 248; Крукоўскі, Уплыў, 79).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лічы́льнік ’той, хто лічыць’ (Бяльк.). Да лічы́ць (гл.). У літаратурнай мове ўжываецца лічы́льшчык ’тс’ (ТСБМ). Крукоўскі (Уплыў, 121) адносіць гэта слова да калек з рус. мовы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мемуа́ры ’літаратурны твор у форме ўспамінаў аўтара аб падзеях мінулага’ (ТСБМ). З рус. мемуары ’тс’ (Крукоўскі, Уплыў, 85), якое з франц. mémoires ’тс’ (Фасмер, 2, 597).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пакга́уз ’склад для захоўвання грузаў пры чыгуначных станцыях, партах і пад.’ (ТСБМ). Праз рус. пакга́уз ’тс’ (параўн. Крукоўскі, Уплыў, 78) з ням. Packhaus (Фасмер, 3, 188).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)