аўча́рка, ‑і, ДМ ‑рцы; Р мн. ‑рак; ж.
Парода дужых сабак, якія выкарыстоўваюцца для аховы жывёлы на пашы, для каравульнай службы. Я ведаў, што фашысты схапілі яго маці, вывелі ў поле і напусцілі цэлую гайню здаравенных раз’юшаных аўчарак. Янкоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
змеяві́к, змеевіка, м.
1. Спіралепадобная трубка ў цеплаабменных апаратах. Змеявік перагоннага апарата. □ [Настаўніцы] выявілі, што ў іх не хапае адн[ой] рэчы — мядзянай трубкі, якую звычайна завуць змеевіком. Дубоўка.
2. Горная парода зялёнага колеру з разнастайнымі адценнямі — ад амаль чорнага да светла-фісташкавага.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ла́йка 1, ‑і, ДМ лайцы; Р мн. лаек; ж.
Парода паўночных сабак, якія выкарыстоўваюцца для палявання, язды, аховы статкаў аленяў. Паляванне з лапкай. Язда на лайках.
ла́йка 2, ‑і, ДМ лайцы, ж.
Від мяккай скуры. Туфлі з лайкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сла́нец 1, ‑нцу, м.
Горная парода, якая мае слаістую будову, можа расслойвацца. Гліністы сланец. Гаручыя сланцы.
•••
Бітумінозныя сланцы — мінеральныя пароды, насычаныя бітумінознымі рэчывамі.
сла́нец 2, ‑нцу, м.
1. Лён або каноплі, што сцелюць для апрацоўкі.
2. Тое, што і сланік.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Вало́скі (прыметнік) ’адзнака авечак з густой і доўгай воўнай’ (Сцяшк. МГ); ’парода авечак’ (КЭС). Валоскі < валожскі, якое звязана з валах — старой назвай раманскіх народаў (Фасмер, 1, 345). Параўн. рус. волошский орех, бел. валоскі арэх, укр. волоський ’румынскі’.
Вало́скі (назоўнік). Гл. валасажар.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мопс, мопса, мопсік ’парода пакаёвых сабачак’, ’кірпаносы’, ’які задзірае нос’ (Нас., ТСБМ). Праз польск. мову з н.-ням. Mops (с.-в.-ням. muff ’грымаса, морда’) < гал. moppen, mopperen ’бурчаць’, ’рабіць незадаволеную грымасу’, англ. mop ’скрывіць рот’ (Фасмер, 2, 651; Васэрцыер, 155).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Брыта́н ’сабака англійскай пароды’, ’таўсцяк’ (Нас.), чалавек моцнага складу’ (Клім.). Параўн. укр. брита́н ’бульдог, парода вялікіх сабак’. Усё гэта запазычанне з польск. brytan ’сабака’ (першапачаткова ’брытанскі, англійскі сабака’, гл. Брукнер, 43). Адсюль пераносна ’таўсцяк, моцны чалавек’, гл. Кюнэ, Poln., 46. Параўн. брысь 2.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
маналі́тны, ‑ая, ‑ае.
1. Які з’яўляецца маналітам. Маналітная парода.
2. перан. Моцна згуртаваны. Гэта была маналітная армія старых і юных, спалучэнне пачынальнікаў і завяршальнікаў адной вялікай ідэі, ідэі Леніна. Мікуліч. // Цэласны, з’яднаны. Літаратура сацыялістычнага рэалізму — маналітная па ідэйнай накіраванасці, па ідэалу. Адамовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нясу́чы, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. незал. цяп. ад несці.
2. у знач. прым. Спец. Які падтрымлівае сабой што‑н. нерухомае, служыць апорай для чаго‑н. Нясучы брус рамы сеялкі.
3. у знач. прым. Які нясе шмат яец (пра птушак). Нясучая парода курэй.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
я́шма, ‑ы, ж.
Горная асадкавая парода розных колераў, якая складаецца з дробных зерняў кварцу і халцэдону (выкарыстоўваецца як дэкаратыўны камень і для прыгатавання мастацкіх вырабаў). Стары спусціўся ў падзямелле і вынес адтуль невялічкую скрынку. Са скрынкі выняў малюсенькую шкатулку з яшмы. «Маладосць».
[Араб.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)