грош, гро́ша, мн. гро́шы, -аў, м.
1. Дробная медная манета ў царскай Расіі.
Хай грошай ні гроша, абы слава хароша (прыказка). Ні гроша няма.
2. Разменная дробная манета ў некаторых еўрапейскіх краінах.
◊
Ні ў грош не ставіць каго-, што-н. — зусім не цаніць, не лічыцца з кім-, чым-н.
Устаўляць (уставіць) свае тры грошы (разм., неадабр.) — умешвацца ў чужыя справы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
нагрэ́ць, -грэ́ю, -грэ́еш, -грэ́е; -грэ́ты; зак.
1. што і чаго. Зрабіць цёплым ці гарачым.
Н. вады.
2. што. Узняць тэмпературу ў памяшканні.
Н. пакой.
3. перан., каго-што. Падмануўшы, прымусіць панесці страту (разм., іран.).
Н. на вялікую суму грошай.
|| незак. награва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 1 і 2 знач.); наз. награва́нне, -я, н.
|| наз. нагрэ́ў, -грэ́ву, м. (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
перево́дIII м. (бесполезная трата) пераво́д, -ду м., дарэ́мная тра́та, марнава́нне, -ння ср.;
перево́д де́нег пераво́д (дарэ́мная тра́та, марнава́нне) гро́шай; см. переводи́тьIII 2.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Пазы́ка ’выдача ў доўг на пэўных умовах грошай, рэчаў і інш., а таксама грошы, рэчы і інш., узятыя ў доўг’ (ТСБМ, Нас., Яруш., Гарэц., Мядзв., Грыг., Шат., Бяльк., Мат. Гом.), пазы́чка ’талака’ (ДАБМ, 905). З польск. pożyczka, або аддзеяслоўнае ўтварэнне ад пазычыць. Адносна з гл. зычыць. У бел. м. слова з’явілася ў сярэдзіне XIX ст. (Гіст. лекс., 238).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
хці́васць, ‑і, ж.
1. да чаго. Імкненне задаволіць ненасытнае жаданне чаго‑н. Гэтая хцівасць да грошай у Майбарады мяне дзівіць і абражае. Скрыган.
2. Сквапнасць, карыслівасць. Зоя Лагодзіч зрабіла адкрыццё, што хцівасць Дывінца, пра якую намякала Ліля, вымусіла.. брыгадзіра займацца спекуляцыяй. Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адсу́тнасць ж. отсу́тствие ср.; (полное отсутствие — ещё) неиме́ние ср.;
у маю́ а. — в моё отсу́тствие;
з-за ~ці гро́шай — за неиме́нием (отсу́тствием) де́нег
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
зда́ча, ‑ы, ж.
1. Дзеянне паводле дзеясл. здаваць — здаць (у 1–6 знач.). Здача збожжа дзяржаве. Здача экзаменаў.
2. Лішак грошай, які вяртаецца пры разліку. Даць здачу. // перан. Адказ на ўдар або знявагу. [Добка], калі яго нават аблаюць і пакрыўдзяць, не мог даць здачы. Дуброўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
убу́хаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што і чаго.
Разм.
1. У вялікай колькасці ўліць, усыпаць, укласці і пад. у што‑н.; уваліць. Ураджай павінен быць сёлета добрым .. Восенню, перад сяўбой механізатары сюды [пад азімыя] столькі гною ўбухалі. Шымук.
2. Неашчадна патраціць. Столькі грошай убухалі за мэблю.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ку́ча, -ы, мн. -ы, куч, ж.
1. Вялікая колькасць чаго-н. сыпкага або якіх-н. прадметаў, у беспарадку наваленых адзін на другі.
К. пяску.
К. камення.
2. Скапленне людзей, жывёл.
К. народу.
Авечкі збіліся ў кучу.
3. Мноства, вялікая колькасць (разм.).
К. кніг.
К. непрыемнасцей.
К. грошай.
К. дзяцей.
|| памянш. ку́чка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж. (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прыба́віць, -а́ўлю, -а́віш, -а́віць; -а́ўлены; зак.
1. каго-што і чаго. Даць, пакласці, зрабіць, сказаць у дадатак да чаго-н.
П. дзвесце рублёў.
П. цукру ў ягады.
П. да сказанага.
2. чаго. Павялічыць памер, колькасць, хуткасць чаго-н.
П. грошай.
П. кроку.
◊
Прыбавіць у вазе (разм.) — патаўсцець, стаць цяжэйшым.
|| незак. прыбаўля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.
|| наз. прыбаўле́нне, -я, н. і прыба́ўка, -і, ДМ -ўцы, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)