прары́ўка, ‑і, ДМ ‑рыўцы; Р мн. ‑рывак; ж.
Разм. Прарэджванне. [Марына Міхайлаўна:] — Праз тыдзень можна пачынаць прарыўку. Пакідайце расліну ад расліны вось на такой адлегласці, калі хочаце атрымаць нармальныя цыбуліны. Паслядовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ава́нсам, прысл.
Наперад, загадзя, у лік будучага. Атрымаць авансам сто рублёў. □ Можна авансам Прапець славу Новаму году. Танк. Да якасці здымкаў ніхто з іх не прыдзіраўся, нават дзякавалі авансам. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
саіска́нне, ‑я, н.
Імкненне атрымаць якое‑н. званне, прэмію і пад. за навуковую працу або за мастацкі твор. Саісканне вучонай ступені кандыдата філалагічных навук. Вылучэнне кнігі на саісканне прэміі ВЛКСМ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пажа́ць, -жну́, -жне́ш, -жне́; -жнём, -жняце́, -жну́ць; -жні́; -жа́ты; зак., што.
1. Зжаць (гл. жаць).
П. ячмень.
Што пасееш, тое і пажнеш (прыказка).
2. перан. Здабыць, атрымаць, заслужыць што-н. (высок.).
П. славу.
Хто пасее агонь, пажне пажар (прыказка).
|| незак. пажына́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
надлама́цца, -ламлю́ся, -ло́мішся, -ло́міцца; -лама́ўся, -ма́лася; -ламі́ся; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Атрымаць трэшчыну, не пераламацца зусім.
Сук надламаўся.
2. перан. Страціць фізічныя або душэўныя сілы; аслабець.
Здароўе надламалася.
3. перан. Стаць іншым, змяніцца.
У іх узаемаадносінах нешта надламалася.
|| незак. надло́мвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
касцюме́рны, -ая, -ае.
1. Які мае адносіны да тэатральных і маскарадных касцюмаў, звязаны з іх вырабам, падрыхтоўкай і захоўваннем.
Касцюмерная майстэрня.
2. у знач. наз. касцюме́рная, -ай, мн. -ыя, -ых, ж. Аддзел у тэатры, дзе захоўваюцца касцюмы, ці майстэрня, дзе яны рыхтуюцца.
Атрымаць касцюм у касцюмернай.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
бро́нза, -ы, ж.
1. Сплаў медзі з волавам, свінцом і іншымі металамі.
2. зб. Мастацкія вырабы з такога сплаву.
Выстаўка бронзы.
3. Пра медаль, атрыманы ў спартыўных спаборніцтвах за трэцяе месца (разм.).
Атрымаць бронзу на спаборніцтвах.
|| прым. бро́нзавы, -ая, -ае.
Б. медаль.
Б. загар (цьмяна-залацісты).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
рашы́цца, рашу́ся, рэ́шышся, рэ́шыцца; зак.
1. на што і з інф. Знайшоўшы ў сабе сілы, смеласць, адважыцца на што-н.
Р. на далёкую паездку.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Атрымаць тое ці іншае рашэнне.
Ураўненне не рашылася.
3. Страціць што-н. (разм.).
Мы ўсяго рашыліся.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
здо́лець, -ею, -ееш, -ее; зак.
1. з інф. Быць у стане зрабіць, выканаць што-н.
Я здолею рашыць гэту задачу.
2. з інф. Атрымаць магчымасць зрабіць што-н. пры пэўных абставінах.
Учора я не здолеў паехаць.
3. каго-што. Адолець, асіліць.
Агульнымі намаганнямі ўсё можна з.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
спагна́ць, ‑ганю, ‑гоніш, ‑гоніць; зак.
1. што. Прымусіць заплаціць, атрымаць ад каго‑н. прымусова. Спагнаць доўг. Спагнаць штраф. □ [Павал:] — Я яшчэ з .. [папа] спаганю тыя два рублі, якія ён з мяне здзёр. Чорны. Мільганула думка, што Адэлька з’явілася, каб спагнаць аліменты. Асіпенка.
2. што. Атрымаць задавальненне, выліўшы свой гнеў, дрэнны настрой на каго‑н. Ляснік дагнаў нас на кані і злосць спагнаў на нявінным чалавеку. Прокша. Сонным хадзіў [Лаўрэн] і не знаходзіў, на кім нуду сваю спагнаць. Баранавых. // Наогул атрымаць задавальненне ад чаго‑н. дасягнутага. Малое голад свой спагнала І спаць не хоча а-ні-ні. Колас.
3. без дап. Адпомсціць за крыўду, прычыненае зло і пад. За вялікую крыўду і чорт спагоніць. З нар.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)