рэ́чанька, ‑і, ДМ ‑ньцы; Р мн. ‑нек; ж.
Нар.-паэт. Ласк. да рака, рэчка. І дзе на свеце ёсць такая, як Нёман, рэчанька другая? Колас. Цячэ рэчанька, Цячэ быстрая, Скочупераскочу. З нар.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сто́парны, ‑ая, ‑ае.
Які спыняе ход, дзейнасць розных механізмаў або фіксуе іх у пэўным становішчы; у якім ёсць стопар. Стопарны кран. Стопарнае прыстасаванне. □ Не ўсе заліўшчыкі навучыліся як след упраўляць стопарнымі каўшамі. Савіцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Бастыён. Рус. бастио́н, укр. бастіо́н. Запазычанне, мабыць, з франц. bastion ’тс’ (ёсць версія і пра ням. пасрэдніцтва). Шанскі, 1, Б, 54; Фасмер, 1, 132; Рудніцкі, 86. Гл. яшчэ Клюге, 55.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ко́лькі-не́будзь, займ. і прысл.
1. займ. і прысл. неазначальнае. Якая-небудзь колькасць, некалькі. У цябе ёсць колькі-небудзь грошай?
2. прысл. неазначальнае. У той або іншай меры, ступені. Хоць бы колькі-небудзь падумаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
самамаскіро́ўка, ‑і, ДМ ‑роўцы; Р мн. ‑ровак; ж.
Маскіроўка сябе з мэтай зрабіцца, стаць непрыкметным для іншых. Самамаскіроўка ворага. // перан. Імкненне паказаць сябе не такім, як ёсць. Яго самамаскіроўка была відаць для ўсіх.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ху́тар, ‑а, м.
Адасоблены сялянскі зямельны ўчастак разам з сядзібай уладальніка. [Максімка:] Адкуль вы [Шахоўскія] ўзялі столькі злотых, каб прыбраць суседскі хутар? Гурскі. Дзякуючы ўдалай жаніцьбе [з дачкой] багатага кулака ў .. [Яцыны] ёсць добры хутар і нядрэнная гаспадарка. Машара.
[Ад венг. határ.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
экзальтава́ны, ‑ая, ‑ае.
Які знаходзіцца ў стане павышанай узрушанасці, узбуджанасці, схільны да экзальтацыі. // Які выражае экзальтацыю. Экзальтаваны погляд. Экзальтаваны твар. // Выкліканы, прасякнуты экзальтацыяй. Вершы [А. Лойкі] рамантычна экзальтаваныя, але ў іх ёсць і сапраўдная ўсхваляванасць. «Маладосць».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Вэ́длік ’сноп’ (Сцяшк. МГ). Слова не зусім яснае па паходжанню. У іншых крыніцах яго няма, няма і ў суседніх мовах (рус., укр., польск.). Можна толькі прывесці некаторыя меркаванні наконт магчымасці этымалагізавання. У бел. мове ёсць слова мэ́длік (з шматлікімі фанетычнымі і марфалагічнымі варыянтамі; гл. ДАБМ, 874–877, № 286), якое азначае ’малая ўкладка снапоў у полі’. Можна думаць, што вэ́длік узнікла дысіміляцыяй з мэ́длік (м — л > в — л), а значэнне ’сноп’ (калі сапраўды такое ёсць) развілося з ’малой укладкі снапоў’ (’малая ўкладка снапоў > сноп’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
прода́жа ж. про́даж, -жу м.;
опто́вая прода́жа апто́вы про́даж;
прода́жа в ро́зницу про́даж у ро́зніцу (у раздро́б);
име́ются в прода́же ёсць у про́дажы;
поступи́ть в прода́жу паступі́ць у про́даж;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Метрапалітэн ’гарадская падземная электрычная чыгунка’ (ТСБМ). З рус. метрополитен ’тс’ (Крукоўскі, Уплыў, 79), якое з франц. métropolitain ’які існуе (ёсць) у сталіцы’ (Фасмер, 2, 611) < лац. metropolitanus < лац.-грэч. mētropolis ’сталіца’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)