раско́л¹, -у, м.
1. гл. раскалоць.
2. Месца, па якім што-н. расколата або раскалолася; трэшчына.
3. перан. Раздзяленне каго-, чаго-н. на групы, часткі, абумоўленае наяўнасцю рознагалоссяў.
Р. у грамадстве.
4. Рэлігійна-грамадскі рух у Расіі, які ўзнік у сярэдзіне 17 ст., быў накіраваны супраць афіцыйнай царквы і закончыўся ўтварэннем стараверства.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
процідзе́янне, ‑я, н.
Дзеянне, якое перашкаджае другому дзеянню, накіравана супраць яго. Процідзеянне варожай сіле. □ Беларускай савецкай літаратуры даводзілася пераадольваць розныя перашкоды, у тым ліку свядомае процідзеянне з боку выразнікаў антынародных настрояў. Перкін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
баксёр, ‑а, м.
1. Спартсмен, які займаецца боксам.
2. Гіст. Удзельнік паўстання супраць чужаземных захопнікаў у 1900 годзе ў Кітаі.
3. Парода службовых сабак, якія маюць круглую галаву, кароткую морду, жоўтую поўсць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
супрацьдзе́янне, ‑я, н.
Дзеянне, якое перашкаджае другому дзеянню, накіравана супраць яго. Вялікая колькасць паланізмаў у старабеларускай мове заўважана была яшчэ культурнымі дзеячамі таго часу і выклікала з іх боку пэўнае супрацьдзеянне. Жураўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Сапура́тнік ’свавольнік’ (Сл. рэг. лекс.). З *супаратпік ад супраць з устаўным ‑а‑.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
грашы́ць, грашу, грашыш і грэшыш, грашыць і грэшыць; незак.
1. Рабіць грэх (у 1 знач.). Хто спіць, той не грашыць. Прыказка.
2. супраць чаго або чым. Памыляцца, парушыць якія‑н. правілы; мець які‑н. недахоп. Грэшыць супраць праўды аўтар і тады, калі піша, як хлопчыкі знайшлі зброю ў лесе. «ЛіМ». Уся рэзалюцыя наваіскраўцаў аб часовым рэвалюцыйным урадзе грашыць тым жа грэхам, што і іх рэзалюцыя аб паўстанні. Ленін.
•••
Няма чаго богу грашыць — пра дарэмную скаргу, незадавальненне.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цячэ́нне, ‑я, н.
1. Дзеянне паводле дзеясл. цячы (у 1–6 знач.).
2. Рух вады ў рацэ, а таксама вада, якая рухаецца. — Супраць цячэння не так лёгка плысці... — уздыхнуў Крыўдзін. Гурскі. Рака Волма амаль на ўсім сваім працягу мае хуткае цячэнне. «Беларусь». // Рух у пэўным напрамку масы вады ў морах, акіянах, а таксама сама вада ў морах, акіянах, якая рухаецца ў пэўным напрамку. Цёплае цячэнне. Марское цячэнне.
•••
Ісці супраць цячэння гл. ісці.
Плысці па цячэнню гл. плысці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абурэ́нне, ‑я, н.
Вельмі моцнае незадавальненне, гнеў. Поўныя гневу і абурэння, яны [творы] былі накіраваны супраць несправядлівасці самадзяржаўна-памешчыцкага ладу. Казека. [Віка].. не цярпела інтэнданта; але па строгаму абавязку не магла выказаць свайго абурэння. Вітка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
лака́ут, ‑а, М ‑уце, м.
Закрыццё прадпрыемства з адначасовым масавым звальненнем рабочых як адна з форм класавай барацьбы буржуазіі супраць рабочага класа. На некаторых заводах быў абвешчаны лакаут і агульны разлік рабочых. Гартны.
[Англ. lock out — замыкаць дзверы перад кім‑н.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Наўпроці ’супраць, насупраць’ (Гарэц., Бяльк.), наупроціў ’тс’ (ТС). Ад проці(ў), гл. паў-.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)