забеспячэ́нне, -я, н.

1. гл. забяспечыць.

2. Тое, чым забяспечваюць каго-, што-н. (матэрыяльныя каштоўнасці, грошы і пад.).

Грамадзяне нашай краіны маюць права на матэрыяльнае з. ў старасці.

3. Сукупнасць мерапрыемстваў па задавальненні матэрыяльных патрэб насельніцтва, якіх-н. арганізацый.

Органы забеспячэння.

Прадуктовае з.

|| прым. забеспячэ́нскі, -ая, -ае.

Забеспячэнскія арганізацыі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ноу-ха́у, нескл., н. (спец.).

1. Незапатэнтаваная навукова-тэхнічная, тэхналагічная, камерцыйная, фінансавая і іншая вынаходка або ідэя, якая з’яўляецца камерцыйнай або службовай тайнай, выкарыстоўваецца ў дзейнасці прадпрыемства і прыносіць даход.

Права на ноу-хау.

Ноу-хау ў вытворчасці мабільных тэлефонаў.

2. перан. Індывідуальнае рашэнне якой-н. праблемы; сакрэт вытворчасці.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

да́ўнасць, -і, ж.

1. Аддаленасць у часе якой-н. падзеі.

Справа гэта мае вялікую д.

2. Працягласць існавання чаго-н.

Д. нашага сяброўства.

3. Тэрмін, на працягу якога могуць быць заяўлены якія-н. патрабаванні або пасля якога набываецца або траціцца якое-н. права (спец.).

Іскавая д.

Тэрмін даўнасці мінуў.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

член-карэспандэ́нт, чле́на-карэспандэ́нта, мн. чле́ны-карэспандэ́нты, чле́наў-карэспандэ́нтаў, м.

Акадэмічнае вучонае званне, ніжэйшае за акадэміка (правадзейнага члена), якое носяць прызнаныя вучоныя або дзеячы мастацтваў, выбраныя агульным сходам якой-н. акадэміі ў яе склад без права рашаючага голасу (у адрозненне ад правадзейных членаў акадэміі).

|| прым. член-карэспандэ́нцкі, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

гайду́к, ‑а, м.

1. Слуга, выязны лакей часоў прыгоннага права. Панскі гайдук.

2. Паўстанец-партызан на Балканах і ў Венгрыі, які змагаўся супраць турэцкай няволі і феадальнага прыгнёту.

[Ад венг. hajduk — паганяты.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

легітымі́зм, ‑у, м.

Рэакцыйны палітычны напрамак у Заходняй Еўропе 19–20 стст. (пераважна ў Францыі), які прызнае галоўным прынцыпам дзяржаўнага ладу спадчыннае права якой‑н. дынастыі на ўладу.

[Ад лац. legitimus — законны, правамерны.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ула́дны, -ая, -ае (кніжн.).

1. Схільны навязваць сваю волю, загадваць, падначальваць сабе; які выражае ўладу, волю, рашучасць, уладарны.

У. чалавек.

У. позірк.

2. (звычайна з адмоўем). Які мае права, уладу што-н. рабіць.

Не ўладны загасіць такі агонь.

3. перан. Неадольны, усемагутны.

Уладнае пачуццё.

|| наз. ула́днасць, -і, ж. (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

со́бственность ула́снасць, -ці ж.;

госуда́рственная со́бственность дзяржа́ўная ўла́снасць;

приобрести́ в со́бственность набы́ць ва ўла́снасць;

пра́во со́бственности пра́ва ўла́снасці.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

прыго́нны ​1, ‑ая, ‑ае.

Прыгнаны, дастаўлены (сухім або водным шляхам) з другога месца. Прыгонны лес. Прыгонная жывёла.

прыго́нны ​2, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да прыгону (у 2, 3 знач.). Прыгонная гаспадарка.

2. Які з’яўляецца ўласнасцю памешчыкапрыгонніка, належыць яму. Прыгонныя сяляне. Прыгонны майстар. Прыгонны тэатр. Прыгонны акцёр. / у знач. наз. прыго́нны, ‑ага, м.; прыго́нная, ‑ай, ж. З суседняга маёнтка пана Чапкоўскага ўцёк прыгонны. Бядуля.

•••

Прыгоннае права гл. права.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

аўтано́мія, ‑і, ж.

Самакіраванне; права самастойна вырашаць справы ўнутранага заканадаўства і кіравання. Дэмакратычная дзяржава павінна прызнаваць аўтаномію розных абласцей, асабліва абласцей і акруг з розным нацыянальным саставам насельніцтва. Ленін.

[Грэч. autonomia.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)