скру́ха, ‑і, ДМ скрусе, ж.
Туга, маркота. Радасць чалавечая ўсё ж такі мацней за скруху і беспатольнае гора. Сабаленка. — Глыбокае мора, шырокае мора, — Старая запеў павяла, — Ды толькі, глыбейшым было маё гора, Шырэйшаю скруха была. Бялевіч. // Жаль, шкадаванне. — Марына!.. Га, Марына!.. Ты яшчэ жывеш? Не памерла?.. — і са скрухай уздыхнуў: — Ну і жывучыя людзі! Ракітны. Затое, калі ішлі з Сяргеем дадому і адзінай сведкай іх быў серпік месяца, .. [Антон] са скрухай сказаў: — Пацягнула ж мяне за язык сказаць пра гэты буксір. Сіўцоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
плато́, нескл., н.
Невялікая раўніна, узнятая над узроўнем мора на 200 м і вышэй. Тут, далей ад ракі, на шырокім зорным плато, якое пануе над старым горадам, будуюцца цэлыя ансамблі пяціпавярховых гмахаў новых жылых раёнаў. В. Вольскі.
[Фр. plateau.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ускаламу́ціцца, ‑муціцца; зак.
Стаць, зрабіцца каламутным; замуціцца (пра ваду, вадкасць). То дзьме «марапа» — вецер з поўдня, гонячы невысокія пеністыя хвалі, то раптам пачынае лютаваць шалёны «норд» і так расхвалюе мора, што яно ўскаламуціцца аж да дна. Хомчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
усхвалява́цца, ‑лююся, ‑люешся, ‑люецца; зак.
1. Пакрыцца хвалямі. Мора ўсхвалявалася.
2. Прыйсці ў стан хвалявання, непакою; устрывожыцца. Нікіцін да таго ўсхваляваўся, што ніяк не мог прадаўжаць работу. Гурскі. Сцяпан пазнаў выратавальніцу брызентавай лодкі і чамусьці ўсхваляваўся. Дуброўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
яйла́, ‑ы, ж.
1. Галоўная града ў сістэме Крымскіх гор. Вецер звычайна дзьме з мора, бо з трох астатніх бакоў Сімеіз акружае надзейная варта — падкова Ай-Петрынскай яйлы. Карамазаў.
2. Агульная назва летняй пашы ў Крымскіх гарах.
[Цюрк.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зня́цца, зніму́ся, зні́мешся, зні́мецца; зня́ўся, зняла́ся, -ло́ся; знімі́ся; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Аддзяліцца, адмацавацца ад чаго-н.
Века лёгка знялося з дзежкі.
2. Крануцца з месца, адправіцца ў дарогу.
З. з якара.
Воінская часць знялася.
3. Сфатаграфавацца, а таксама сыграць ролю ў кінафільме.
З. на фоне мора.
З. ў кінафільме.
◊
Зняцца з уліку — перастаць быць на ўліку дзе-н.
|| незак. зніма́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
хва́ля, -і, мн. -і, хваль, ж.
1. Вадзяны вал, які ўтвараецца ад гайдання паверхні вады.
Хвалі залівалі бераг мора.
2. Хістальны рух у фізічным асяроддзі ці электрамагнітным полі (спец.).
Электрамагнітныя хвалі.
Гукавая х.
3. перан., чаго. Пра масу, плынь чаго-н., што рухаецца адно за адным з пэўнымі інтэрваламі, перапынкамі.
4. перан., чаго. Узмоцнены рух, праяўленне чаго-н.
Х. дэманстрацый.
Х. мітынгаў.
|| прым. хва́левы, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
закры́ты
1. закры́тый; задёрнутый;
2. с.-х. заде́ланный;
1, 2 см. закры́ць;
○ ~тае галасава́нне — закры́тое голосова́ние;
~тае мо́ра — закры́тое мо́ре;
~тае пісьмо́ — закры́тое письмо́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
разбушава́цца сов.
1. разбушева́ться;
ве́цер ~ва́ўся — ве́тер разбушева́лся;
мо́ра ~ва́лася — мо́ре разбушева́лось;
2. (прийти в состояние ярости) разбушева́ться, разойти́сь;
п’я́ны ~ва́ўся — пья́ный разбушева́лся (разошёлся)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
салютава́ць, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; зак. і незак., каму-чаму.
Аддаць (аддаваць) салют. З франтоў ішлі добрыя весткі, недзе амаль штодня салютавала Масква. Марціновіч. / у вобразным ужыв. Мора пырскамі гневу свайму салютуе. Чорны. Паравозу на раз’ездзе салютуюць семафоры. Вялюгін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)