спадні́ца, -ы, мн. -ы, -ні́ц, ж.
Жаночае адзенне ад пояса ўніз, а таксама частка сукенкі ад таліі ўніз.
Купіла новую спадніцу.
◊
Бегаць за спадніцай — заляцацца да жанчын.
Трымацца за спадніцу — быць у поўнай залежнасці ад жонкі (разм., неадабр.).
|| памянш. спадні́чка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.
|| прым. спадні́чны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
нака́т, -у, М -ка́це, м.
1. гл. накатаць.
2. Рад бярвён, жэрдак і пад., насланых наверх або пад нізам чаго-н.; насціл.
Бліндажу тры накаты.
3. Слой фарбы на прыладзе для атрымання адбітку на якой-н. паверхні (на сцяне, паперы і інш.), а таксама ўзор на сценах.
Прыгожы н.
|| прым. нака́тны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прызначэ́нне, -я, н.
1. Роля, функцыя каго-, чаго-н.
Спецыяльнае п.
Група асобага прызначэння.
2. Рашэнне аб залічэнні на пасаду, якую-н. работу, а таксама дакумент з такім рашэннем.
Атрымаць п. на работу.
3. Асноўная функцыя чаго-н., прызначанасць для чаго-н.
Скарыстаць па прызначэнні.
П. інструментаў.
Перадаць па прызначэнні (куды належыць).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
го́лад, -у, М -дзе, м.
1. Вострае адчуванне патрэбы ў ежы, а таксама працяглае недаяданне.
Памерці з голаду.
2. Адсутнасць ці недахоп прадуктаў харчавання ў выніку неўраджаю, засухі, вайны і пад.
Вайна нясе г. і разбурэнні.
3. перан. Увогуле недахоп чаго-н.
Кніжны г.
Г. на культурныя мерапрыемствы.
◊
Марыць голадам — даводзіць да знямогі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
го́нта, -ы, ДМ -нце, мн. -ы, -аў, ж., а таксама зб.
Дахавы матэрыял у форме невялікіх дошчачак, востра саструганых з аднаго боку і з пазам — з другога.
Ставіць хату пад гонтай.
Злазь з даху, не псуй гонты (прымаўка: не бярыся не за сваю справу).
|| прым. го́нтавы, -ая, -ае і ганто́вы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
эстака́да, -ы, ДМ -дзе, мн. -ы, -ка́д, ж.
1. Збудаванне ў выглядзе моста для падняцця шляхоў зносін над паверхняй зямлі, над вадой, якое дазваляе праезд або праход пад ім, а таксама збудаванне ўвогуле для падняцця дарогі на некаторую вышыню.
2. Падводная загарода з паляў (спец.).
|| прым. эстака́дны, -ая, -ае.
Э. праезд.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ліхта́р, -а́, мн. -ы́, -о́ў, м.
1. Асвятляльны прыбор у выглядзе шклянога футарала.
Вулічны л.
Электрычны л.
2. Шкляны праём у даху, а таксама зашклёны выступ у будынку.
3. Сіняк, кровападцёк пад вокам (разм.).
|| памянш. ліхта́рык, -а, мн. -і, -аў, м. (да 1 і 2 знач.).
|| прым. ліхта́рны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
супрацо́ўнік, -а, мн. -і, -аў, м.
1. Чалавек, які працуе разам з кім-н.
Супрацоўнікі аддзела.
2. Назва работнікаў некаторых спецыяльнасцей, а таксама ўвогуле служачых.
С. музея.
С. часопіса.
Літаратурны с.
○
Навуковы супрацоўнік — пасада супрацоўніка навукова-даследчай установы; асоба, якая займае гэтую пасаду.
|| ж. супрацо́ўніца, -ы, мн. -ы, -ніц.
|| прым. супрацо́ўніцкі, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
куры́ць, куру, курыш, курыць; незак., што.
1. а таксама без дап. Удыхаць і выдыхаць дым якога‑н. рэчыва, пераважна тытуню. Ён ведае, што пісаравы папяросы даражэйшыя, хоць распазнаць гэта сваім уласным смакам не можа, бо старшыня не курэц, а курыць толькі пры выкананні старшынскіх абавязкаў для большай саліднасці і важнасці. Колас. / Пра папяросы, люльку і пад. Курыць цыгарку. Курыць люльку. // без дап. Быць курцом, ужываць тытунь для курэння. [Лаўрэн] дастаў сваю вялікую люльку, пачаў набіваць яе самасадам ды такім, што Паўленка, які не курыў, пачаў чхаць. Шамякін.
2. а таксама чым. Спальваць спецыяльныя рэчывы для атрымання пахучага дыму. Курыць ладанам.
•••
Курыць фіміям — лісліва ўсхваляць каго‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
армату́ра, ‑ы, ж.
1. Сукупнасць прылад і прыстасаванняў для якога‑н. апарата, машыны, канструкцыі. Арматура паравога катла. // Камплект прадметаў для абсталявання электрычнага асвятлення. Асвятляльная арматура.
2. Сталёвы каркас жалезабетонных збудаванняў, а таксама сукупнасць металічных частак, якія ўводзяцца ў які‑н. матэрыял, у якое‑н. збудаванне, каб павялічыць іх трываласць.
[Ад лац. armatura — узбраенне.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)