Verbum

пасля́.

1. прысл. Праз некаторы час, потым.

Гэта можна зрабіць п.

2. прыназ. з Р. Па заканчэнні, здзяйсненні чаго-н., адыходзе каго-н.

Сустрэнемся п. работы.

П.

Новага года.

Як мне не крыўдзіцца на яго п. такіх слоў.

Спадчына п. бацькоў.

◊

Пасля таго як (злуч. падпарадкавальны) — ужыв. ў даданых сказах часу.

Пасля таго як дзеці пад’елі, выхавальніцы павялі іх у батанічны сад.

нагрэ́ць, -грэ́ю, -грэ́еш, -грэ́е; -грэ́ты; зак.

1. што і чаго. Зрабіць цёплым ці гарачым.

Н. вады.

2. што. Узняць тэмпературу ў памяшканні.

Н. пакой.

3. перан., каго-што. Падмануўшы, прымусіць панесці страту (разм., іран.).

Н. на вялікую суму грошай.

|| незак. награва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 1 і 2 знач.); наз. награва́нне, -я, н.

|| наз. нагрэ́ў, -грэ́ву, м. (да 1 і 2 знач.).

надзьму́цца, -дзьму́ся, -дзьме́шся, -дзьме́цца; -дзьмёмся, -дзьмяце́ся, -дзьму́цца; -дзьмі́ся; зак.

1. Напоўніцца паветрам, газам, зрабіцца пругкім; нацягнуцца ад ветру.

Ветразь надзьмуўся.

2. Пра птушак: натапырыцца, падняўшы пер’е.

3. перан. Пакрыўдзіцца, нахмурыцца, зрабіць нездаволены выраз твару (разм.).

4. перан. Стаць важным, прыняць ганарысты выгляд (разм.).

◊

Надзьмуцца як мыш на крупы (разм.) — пра чалавека, які мае пакрыўджаны, нездаволены выгляд.

|| незак. надзіма́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

кі́шка, -і, ДМ -шцы, мн. -і, -шак, ж.

1. Эластычная трубка — частка органаў стрававання ў чалавека, жывёлін.

Тонкая к.

2. Гумавая або брызентавая трубка для падачы вады (разм.).

Пажарная к.

◊

Кішка тонка (тонкая) у каго (разм.) — не хапае сіл, сродкаў і пад., каб зрабіць што-н.

Кішкі марш іграюць (разм., жарт.) — пра моцнае адчуванне голаду.

|| прым. кі́шачны, -ая, -ае (да 1 знач.).

кры́ўда, -ы, ДМ -дзе, ж.

1. мн. -ы, крыўд. Несправядлівы папрок, грубы ўчынак, дапушчаная абраза ў дачыненні да каго-н.

Не зрабіць нікому ніякай крыўды.

2. Пачуццё горычы, выкліканае несправядлівымі ўчынкамі, паводзінамі.

◊

Быць у крыўдзе на каго — крыўдзіцца.

Не даць у крыўду каго — заступіцца за каго-н., абараніць.

Не ў крыўду хай будзе сказана — не варта злавацца на сказанае.

засячы́¹ і засе́кчы¹, -сяку́, -сячэ́ш, -сячэ́; -сячо́м, -сечаце́, -сяку́ць; засе́к, -кла; -сячы́; засе́чаны; зак., што.

1. Зрабіць сякерай выемку ў чым-н., на чым-н.

З. дрэва.

2. Пра каня: на хаду параніць адной нагой другую.

Конь засек нагу.

3. Адзначыць момант чаго-н., а таксама вызначыць пункт, месцазнаходжанне чаго-н.

З. час вылету.

З. курс карабля.

|| незак. засяка́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

затрыма́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; зак.

1. Спыніцца, запаволіць ці спыніць свой рух.

З. ля ўвахода.

2. Застацца дзе-н. на які-н. час, пабыць дзе-н. даўжэй, чым трэба або можна.

Там ён затрымаўся з-за хваробы.

З. ў дарозе.

3. Запазніцца, не зрабіць чаго-н. у тэрмін.

З. з адказам.

|| незак. затры́млівацца, -аюся, -аешся, -аецца.

|| наз. затры́мка, -і, ДМ -мцы, ж.

заця́ць, затну́, затне́ш, затне́; затнём, затняце́, затну́ць; заця́ў, -цяла́, -ло́; затні́; заця́ты; зак., што.

1. Заціснуць, сцяць.

З. зубы.

З. дыханне (перан.: прыпыніць, зрабіць нячутным).

2. безас. Пазбавіць магчымасці дыхаць, гаварыць.

Замаўчаў, быццам зацяло яму мову.

Усе замоўклі надоўга, як зацяло (безас.) ім (адняло мову, голас; разм.).

◊

Няма за што рук зацяць (разм.) — нічога няма, няма чым заняцца.

|| незак. заціна́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

згарну́ць, згарну́, зго́рнеш, зго́рне; згарні́; зго́рнуты; зак., што.

1. Скруціць, загінаючы краі; зрабіць скручваннем або загарнуць, закрыць.

Жанчына згарнула хустку.

З. газету.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пра расліны: закрыць, сціснуць (пялёсткі, лісце).

3. Зграбаючы, сабраць у адно месца (што-н. сыпкае).

З. збожжа ў кучу.

4. перан. Скараціць, зменшыць.

З. вытворчасць.

|| незак. зго́ртваць, -аю, -аеш, -ае; наз. зго́ртванне, -я, н.

абмы́ць, -мы́ю, -мы́еш, -мы́е; -мы́ты; зак., каго-што.

1. Змыць пыл, бруд, зрабіць чыстым.

А. ногі.

А. дзіця.

2. Памыць бялізну ўсім, многім.

А. сям’ю.

3. перан. Адзначыць якую-н. падзею выпіўкай (разм.).

А. новую кватэру.

А. прэмію.

|| незак. абмыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| звар. абмы́цца, -мы́юся, -мы́ешся, -мы́ецца (да 1 знач.); незак. абмыва́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца (да 1 знач.).

|| наз. абмыва́нне, -я, н.