Ту́тачы ‘тут’ (Сцяшк., Сл. ПЗБ; навагр., ЛА, 2), ту́точы ‘тс’ (Кліх), ту́тачы ‘зусім блізка’ (стол., Жыв. сл.). Да ту́та (гл.) пры дапамозе партыкулы (суф.) ‑чы, паходжанне якога не зусім яснае (Шуба, Прыслоўе, 56). Параўн. гэ́тачы ‘тут’ (навагр., Кліх), надо́ечы, цяпе́рачы (Карскі 2-3, 91).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Во́дзе ’тут’ (Касп., Жд., 1). Рус. во́де ’тс’. З во‑ і дзе (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
напампава́ць, ‑пую, ‑пуеш, ‑пуе; зак., што і чаго.
Пры дапамозе помпы напоўніць вадою, паветрам і пад. [Дубіцкі:] — Выведзі, Віктар, з каморы мой веласіпед ды паглядзі, можа, трэба напампаваць шыны. Чарнышэвіч. [Дзед:] — Кручуся — туды, сюды. Тут і дроў падкінь, тут і вады ў кацёл напампуй. Шынклер.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
варто́ўня, ‑і, ж.
Разм. Памяшканне для вартаўніка; старожка. Яшчэ да вайны тут [на паляне] стаяла вартоўня лесніка. Сачанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адме́та, ‑ы, ДМ ‑меце, ж.
Прыкмета, характэрная рыса. Спрадвечная адмета восені — цішыня — жыла тут. Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
глушцо́ў, ‑ова.
Які належыць глушцу. Глушцова такаванне. □ Глушцовым пер’ем тут І мох І ліст прапах. Куляшоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зухава́ты, ‑ая, ‑ае.
Бойкі, удалы, маладзецкі. Тут быў сам фельчар Мікіта Найдус, зухаваты хлопец — праныра. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пабры́цца, ‑брыюся, ‑брыешся, ‑брыецца; зак.
Пабрыць сабе твар; пагаліцца. [Міхал:] — Дзе тут вады ўзяць, пабрыцца трэба. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Егі́пта ’пагібельнае месца, зайздросны чалавек’ (ТС). Тут наглядаецца сувязь з біблейскім матывам кары егіпецкай.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ужы́ць I сов. смочь жить, ужи́ться;
хі́ба тут ужыве́ш? — ра́зве тут смо́жешь ужи́ться?;
там ніхто́ не ўжыве́ — там никто́ не смо́жет жить
ужы́ць II сов. употреби́ть, испо́льзовать; примени́ть;
у. но́вы ме́тад — употреби́ть (испо́льзовать) но́вый ме́тод;
я не ве́даў, на што ўжыць гро́шы — я не знал, на что употреби́ть де́ньги;
у. вы́раз — употреби́ть выраже́ние
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)