бегатня́, ‑і, ж.
Тое, што і беганіна. Праз хвілін пяць.. [Міхалка], стомлены за дзень бегатнёй за каровамі, моцна спаў. Чорны. І толькі .. [Рыгор] паспеў падысці к дзяўчыне, як сярод пасажыраў падняўся рух і бегатня. Гартны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
матацыкле́тны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да матацыклета, матацыкла. У пяць гадзін раніцы нас падымае на ногі страшэнны трэск і гул матацыклетных і веласіпедных матораў. Нядзведскі. // Звязаны з яздой на матацыклах. Матацыклетнае спаборніцтва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тры́ста, трохсот, тромстам, трымастамі, (аб) трохстах, ліч. кольк.
Лік і лічба 300. Трыста дзеліцца на пяць. // Колькасць, якая абазначаецца лічбай 300. Трыста чалавек. □ — Трыста вёрст прайсці? За суткі? — Проста здзіўлен быў салдат. Прыходзька.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Падпі́нак ’церассядзёлак’ (Шат., Сл. ПЗБ, Нар. лекс., мядз.), падпі́нак, падпі́нка ’падсядзёлак’ (Сцяшк. Сл.). Суфіксальны дэрыват ад падпінаць ’прымацоўваць’ (Сл. ПЗБ), якое, відаць, з польск. podpinać ’тс’ (гл. пнуць, пяць). Не выключана, што гэта можа быць і запазычаннем польск. podpinka ’падбрушнік’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пацягну́ць, -цягну́, -ця́гнеш, -ця́гне; -цягні́; -ця́гнуты; зак.
1. гл. цягнуць.
2. што. Пакрыць паверхню чаго-н. тонкім слоем якога-н. рэчыва або абшыць паверхню вопраткі якім-н. матэрыялам.
П. падлогу лакам.
П. кажух сукном.
3. Тое, што і заважыць.
Шчупак пацягнуў пяць кілаграмаў.
4. перан., што. Змагчы выканаць, зрабіць што-н. (разм.).
Ён гэтай работы не пацягне.
5. Пачаць цягнуць (у 1—9, 12—16 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
лідзі́руючы,
1. ‑ая, ‑ае. Дзеепрым. незал. цяпер. ад лідзіраваць.
2. ‑ая, ‑ае; у знач. прым. Які становіцца першым, які лідзіруе. У лідзіруючай групе другой зоны ідуць пяць каманд. «Звязда».
3. Дзеепрысл. незак. ад лідзіраваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зако́нна,
1. Прысл. да законны (у 1 знач.).
2. у знач. вык. Справядліва, па закону. — А што калі мая дачка сотак пяць у лядзе проса пасеяла, дык то ж законна, яна работніца лясгаса. Сіўцоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чырванатва́ры, ‑ая, ‑ае.
З чырвоным тварам. — Вы хто? — спытаў невысокі, шыракаплечы і чырванатвары лейтэнант. — Мы тутэйшыя, — адказаў Мікола. Новікаў. — Пяць рублёў, — буркнуў тоўсты чырванатвары чалавек, больш падобны на дырэктара маслазавода, чым на шафёра. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Распя́ць ’расправіўшы, туга нацягнуць’, ’расцягнуць, расправіць (напрыклад, шацёр)’ (ТСБМ, Растарг., Бяльк.), роспʼя́ць ’тс’ (ТС); сюды ж распя́ць ’прыбіць цвікамі да крыжа рукі і ногі’, распя́цце ’раскрыжаванне’ (ТСБМ), запазычаныя са стараславянскага распѧтиѥ ’тс’ і ’крыж’, гл. Сэндзік, Зб. Русэку, 174. Да пяць 2.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
налічы́ць, ‑лічу, ‑лічыш, ‑лічыць; зак.
1. Лічачы, устанавіць колькасць, лік каго‑, чаго‑н. Налічыць пяць рублёў. □ Хворы ў лыжачку палічыў дваццаць кропель, валіў вадою, выпіў і паморшчыўся. Бядуля. Як толькі.. [Сяргей Карага] палічыў «дваццаць адзін», пачуўся другі стрэл, больш густы і моцны. Колас.
2. Лічачы, дабавіць лішнюю суму; пералічыць. Налічыць лішніх два рублі.
3. Вызначыць дабаўку да якой‑н. сумы; прылічыць звыш чаго‑н. Налічыць пяць рублёў пені. Налічыць працэнты на пазыку.
4. Залічыць на чый‑н. рахунак які‑н. від аплаты. Налічыць заработную плату.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)