◎ *Паддымкам, поддымком ’на змярканні, шэрай гадзінай’ (ТС). Рус. поддымки, поддымье ’раніца ў вёсках, калі толькі запальваць печы’. Да дым (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
печ ж.
1. печь, пе́чка;
кафля́ная п. — изразцо́вая (ка́фельная) печь (пе́чка);
2. (для обработки материалов) печь;
гартава́льная п. — кали́льная печь;
до́менная п. — до́менная печь;
плаві́льная п. — плави́льная печь;
электры́чная п. — электри́ческая печь;
○ гала́ндская п. — голла́ндская печь;
◊ скака́ць ад пе́чы — ирон. танцева́ть от пе́чки;
ні да пе́чы ні да рэ́чы; ні ў печ ні ў сеч — ни к селу́ ни к го́роду;
ляжа́ць на пе́чы — лежа́ть на печи́;
як апо́шняе ў печ усы́паўшы — сло́вно после́днего лиши́лся
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пратле́ць, ‑ее; зак.
1. Паддацца тленню, прагнісці. Тканіна ад сырасці пратлела.
2. Тлеючы, зусім, да канца згарэць. Дровы ў печы пратлелі.
3. Прабыць які‑н. час у стане тлення.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыпе́чны, ‑ая, ‑ае.
Які знаходзіцца, размяшчаецца каля печы. Прыпечны палок. □ [Мужчыны] тузаліся ўжо ля дзвярэй, зачапілі нагамі рагачы ў прыпечным закутку, і яны з глухім лязгатам пасыпаліся долу. Б. Стральцоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
спатайка́, прысл.
Разм. Тое, што і спотайку. Сям-там з хат пачалі выходзіць на вуліцу жанкі, спатайка глянуць, што за лямант. Пальчэўскі. Спатайка праціснуўся [Карпусь] каля печы да парога. Баранавых.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
часту́нак, ‑нку, м.
Разм. Тое, што і пачастунак. Спрабавалі ў печы новай Праверыць цягу і спячы На стрыжкі — смаляным карчы Усім частунак адмысловы. Танк. Мёд салодкі — дзецям частунак. Хведаровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чыгуне́ц, ‑нца, м.
Абл. Чыгун (у 2 знач.). Тым часам гаспадыня дастала з печы чыгунец добра ўпаранай бульбы, .. унесла з пограба гуркоў і паставіла ўсё гэта на стол. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Псыча́ць (псычаті) ’шыпець (напрыклад, пра сырыя дровы ў печы)’ (беласт., Сл. ПЗБ). З польск. psyczeć ’тс’, збліжанага з сычэць, сычаць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Свёлак ‘шост каля печы для прасушвання адзення’ (воран., Сл. ПЗБ). Гл. сволак, мяккасць ‑в‑ у выніку кантамінацыі з нейкім іншым словам.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пульхне́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; незак.
Станавіцца пульхным, пульхнейшым, пухлым. У шырокай печы ля парога весела гарэлі дровы, клекаталі.. чыгуны і ўвачавідкі пульхнеў на патэльні жоўты, як паўдзённае сонца, блін. Хадкевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)