немалава́жны, ‑ая, ‑ае.
Даволі важны, значны. З размоў.. [Анатоль] вынес адну немалаважную акалічнасць: будаваць камунізм без свядомых адносін да працы нельга. Асіпенка. Немалаважную ролю ў пашырэнні ўсяго новага, перадавога маглі б адыграць асабістыя сустрэчы спецыялістаў. «Звязда».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Кле́пкаць ’маргаць’ (Сцяшк. Сл.). Гл. клёпкі і клепаць2‑ Слова лакалізуецца на Смаргоншчыне, таму нельга абмяжоўваць яго распаўсюджанне палескімі гаворкамі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
кра́йні, -яя, -яе.
1. Які знаходзіцца на краі чаго-н., найбольш аддалены.
Крайняя хата ў вёсцы.
Крайняя Поўнач.
2. Вельмі моцны, надзвычайны, выключны.
Крайняя патрэба.
Крайнія меры.
3. Найбольш непрымірымы, радыкальны (пра погляды, кірункі, палітычныя групоўкі і пад.).
К. лібералізм.
Крайнія погляды.
4. Які нельга адкладваць на потым, апошні (пераважна пра час).
К. тэрмін.
◊
У крайнім выпадку — калі не будзе іншага выйсця.
Па крайняй меры — ва ўсякім выпадку, не менш чым.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
крана́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак., каго-што.
1. Датыкацца, дакранацца да каго-, чаго-н.; чапаць.
К. рукой.
Нельга к. ядавітыя расліны.
2. Парушаць чый-н. спакой, турбаваць; закранаць каго-, што-н. у гутарцы, прамове.
Яна не хацела кранаць маці.
Аграном кранаў пытанні ўрадлівасці глебы.
3. перан. Хваляваць, расчульваць.
Маё сэрца кранаюць родныя краявіды.
4. Прыводзіць у рух.
Паравоз кранае вагоны.
|| зак. крану́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́; -ну́ты.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
практы́чна нареч.
1. практи́чески;
п. гэ́ты прае́кт не́льга ажыццяві́ць — практи́чески э́тот прое́кт нельзя́ осуществи́ть;
2. практи́чно;
паста́віцца да чаго́-не́будзь п. — отнести́сь к чему́-л. практи́чно
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Сце́рхнуць ’амярцвець’: ногі сьцерхлі (маладз., Гіл.), відаць, нельга аддзяліць ад сце́рпнуць ’ацячы, апухнуць’ (зэльв., Сл. ПЗБ); тады да церпнуць, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
тэнаро́к, ‑рка, м.
Разм. Не асабліва моцны мужчынскі голас высокага тэмбру. Але Асмалоўскі зрабіў выгляд, што гэтыя папрокі яго не тычацца, і зноў загаварыў тонкім тэнарком: — От я і кажу, што так далей працаваць нельга. Сіўцоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шкадо́ба, ‑ы, ж.
Абл. Жаль, шкадаванне. Гораў пераправіў конніка на другі бераг.. і са шкадобаю глядзеў, як жывёла.. выносіла ўлана на стромы чырвоны адхон. Караткевіч. І такі жаль, такая шкадоба агарнула мяне — проста выказаць нельга. Сачанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
немагчы́мы, ‑ая, ‑ае.
1. Неажыццявімы, невыканальны. [Каліноўскі] здагадваўся, што без змены эканамічнага, матэрыяльнага жыцця людзей немагчымы якія-небудзь змены грамадскага і дзяржаўнага ладу. Лушчыцкі. // у знач. наз. немагчы́мае, ‑ага, н. Тое, што нельга ажыццявіць, выканаць. [Шафёр:] — Трэба было спытаць, як хлопец дабраўся сюды, як не трапіў у рукі ворагу, а не патрабаваць немагчымага. Кулакоўскі.
2. Такі, што нельга вынесці, выцерпець; нясцерпны. Немагчымая гарачыня. Немагчымы боль. □ Вельмі карэктна Іван Іванавіч пісаў пра немагчымую абстаноўку ў інстытуце. Асіпенка. // Незвычайны. Каб захапіць слухачоў, Генька часта ішоў на самыя немагчымыя гіпербалы. Паслядовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ашальмава́ць, ‑мую, ‑муеш, ‑муе; зак., каго.
Разм.
1. Беспадстаўна аб’явіць нягоднікам, шэльмай; зняславіць каго‑н. [Лабановіч:] — Не, брат Янка, нельга доўга заставацца на адным месцы, бо яно цябе заесць і ашальмуе. Няхай жыве вандроўніцтва! Колас.
2. Ашукаць, падмануць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)