ржать несов.
1. іржа́ць, (после гласных) ржаць;
2. прост. рагата́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
зарза́ць
‘іржаць’
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
заржу́ |
заржо́м |
| 2-я ас. |
заржэ́ш |
заржаце́ |
| 3-я ас. |
заржэ́ |
заржу́ць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
зарза́ў |
зарза́лі |
| ж. |
зарза́ла |
| н. |
зарза́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
заржы́ |
заржы́це |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
зарза́ўшы |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
ірза́ць
‘іржаць’
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
іржу́ |
іржо́м |
| 2-я ас. |
іржэ́ш |
іржаце́ |
| 3-я ас. |
іржэ́ |
іржу́ць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
ірза́ў |
ірза́лі |
| ж. |
ірза́ла |
| н. |
ірза́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
іржы́ |
іржы́це |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
іржучы́ |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
рза́ць
‘іржаць’
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
ржу́ |
ржо́м |
| 2-я ас. |
ржэ́ш |
ржаце́ |
| 3-я ас. |
ржэ́ |
ржу́ць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
рза́ў |
рза́лі |
| ж. |
рза́ла |
| н. |
рза́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
ржы́ |
ржы́це |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
ржучы́ |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
Рыжа́ць ’іржаць’ (Сцяшк.). Ад іржа́ць (гл.) у выніку метатэзы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ржаць ’іржаць’ (ТСБМ, Сцяшк.), ржаць/рзаць ’тс’, ’гучна смяяцца’ (ТС). Да іржа́ць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рзаць ’іржаць’ (Шат., Некр., Бяльк., Растарг.; маг., Шн. 2; гом., Рам. 8), ’рагатаць’ (Мат. Гом.), ’дурэць, сваволіць, мітусіцца, балавацца, шумець, крычаць’ (Юрч., Сцяшк., Сцяшк. Сл.). Да ірзы, іржаць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рагата́ць ’гучна смяяцца’ (ТСБМ, Гарэц., Сцяшк.; калінк., шчуч., астрав., Сл. ПЗБ), ’гагатаць’ (пра гусей) (рас., Сл. ПЗБ), ’іржаць’ (пра каня) (Нар. лекс.; ДАБМ, камент.), рагаце́ць ’смяяцца’ (Сцяшк. Сл.; Сл. ПЗБ), рогота́ты ’голасна смяяцца’ (Булг.), рогота́ць ’тс’ (ТС); рус. дыял. регота́ть ’гучна смяяцца’, укр. регота́ти, реготіті ’гучна смяяцца’, польск. rzegotać, rzechotać ’квакаць’, чэш. řehotati ’іржаць, хіхікаць’, славац. rehotať sa ’іржаць’, в.-луж. rjehotać ’іржаць, моцна смяяцца’, н.-луж. rjagotaś ’квакаць, трашчаць, іржаць’, славен. réga ’кваканне’, regetáti, rogítati ’квакаць’, серб. ре̏га, харв. rȅga ’гырканне сабакі’. Прасл. *reg(ot/ъt)‑ati. Далей звязана з бел. ры́гаць (гл.), чэш. říhati ’адрываць’. Гукаперайманне (Шустар-Шэўц, 2, 1219, 1225; Бязлай, 3, 145), ёсць спробы выявіць роднасць з рагаза́ ’сварка’, лат. rēdzêt ’злавацца’ (Фасмер, 3, 457). Гл. таксама рахтаць ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рэ́мжыць ’іржаць’ (ДАБМ, камент., 891), рэ́мжыты ’тс’ (Сл. Брэс.), рэ́мжаць ’плакаць усхліпваючы; раўці’ (ТС), рэ́мжа ’плакса’ (ТС). Славац. remziť, remzať ’хутка незразумела казаць’, балі. ръмжа, рънжа ’рыпаць’. Найбольш верагодна, праславянскі дыялектызм з рэфлексамі насавых (БЕР, 6, 374). Гл. далей іржаць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рамза́ць ’груба смяяцца, іржаць’ (Мат. Гом.), рэмза́ці ’надакучваць размовай’ (івац., Жыв. сл.). Гл. рэ́мзаць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)