філасо́фска-эты́чны

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. філасо́фска-эты́чны філасо́фска-эты́чная філасо́фска-эты́чнае філасо́фска-эты́чныя
Р. філасо́фска-эты́чнага філасо́фска-эты́чнай
філасо́фска-эты́чнае
філасо́фска-эты́чнага філасо́фска-эты́чных
Д. філасо́фска-эты́чнаму філасо́фска-эты́чнай філасо́фска-эты́чнаму філасо́фска-эты́чным
В. філасо́фска-эты́чны (неадуш.)
філасо́фска-эты́чнага (адуш.)
філасо́фска-эты́чную філасо́фска-эты́чнае філасо́фска-эты́чныя (неадуш.)
філасо́фска-эты́чных (адуш.)
Т. філасо́фска-эты́чным філасо́фска-эты́чнай
філасо́фска-эты́чнаю
філасо́фска-эты́чным філасо́фска-эты́чнымі
М. філасо́фска-эты́чным філасо́фска-эты́чнай філасо́фска-эты́чным філасо́фска-эты́чных

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

царко́ўна-эты́чны

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. царко́ўна-эты́чны царко́ўна-эты́чная царко́ўна-эты́чнае царко́ўна-эты́чныя
Р. царко́ўна-эты́чнага царко́ўна-эты́чнай
царко́ўна-эты́чнае
царко́ўна-эты́чнага царко́ўна-эты́чных
Д. царко́ўна-эты́чнаму царко́ўна-эты́чнай царко́ўна-эты́чнаму царко́ўна-эты́чным
В. царко́ўна-эты́чны (неадуш.)
царко́ўна-эты́чнага (адуш.)
царко́ўна-эты́чную царко́ўна-эты́чнае царко́ўна-эты́чныя (неадуш.)
царко́ўна-эты́чных (адуш.)
Т. царко́ўна-эты́чным царко́ўна-эты́чнай
царко́ўна-эты́чнаю
царко́ўна-эты́чным царко́ўна-эты́чнымі
М. царко́ўна-эты́чным царко́ўна-эты́чнай царко́ўна-эты́чным царко́ўна-эты́чных

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

мара́льна-эты́чны

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. мара́льна-эты́чны мара́льна-эты́чная мара́льна-эты́чнае мара́льна-эты́чныя
Р. мара́льна-эты́чнага мара́льна-эты́чнай
мара́льна-эты́чнае
мара́льна-эты́чнага мара́льна-эты́чных
Д. мара́льна-эты́чнаму мара́льна-эты́чнай мара́льна-эты́чнаму мара́льна-эты́чным
В. мара́льна-эты́чны (неадуш.)
мара́льна-эты́чнага (адуш.)
мара́льна-эты́чную мара́льна-эты́чнае мара́льна-эты́чныя (неадуш.)
мара́льна-эты́чных (адуш.)
Т. мара́льна-эты́чным мара́льна-эты́чнай
мара́льна-эты́чнаю
мара́льна-эты́чным мара́льна-эты́чнымі
М. мара́льна-эты́чным мара́льна-эты́чнай мара́льна-эты́чным мара́льна-эты́чных

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

эти́ческий эты́чны;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

эти́чный эты́чны.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

мора́льно-эти́ческий мара́льна-эты́чны.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

нра́вственно-эти́ческий мара́льна-э́тычны.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

імператы́ў, -ты́ва, м.

1. кніжн. Катэгарычнае патрабаванне, загад.

Этычны і.

2. У граматыцы: тое, што і загадны лад.

|| прым. імператы́ўны, -ая, -ае.

Імператыўная форма дзеяслова.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

імператы́ў, ‑тыва, м.

Кніжн.

1. Катэгарычнае патрабаванне, загад. Імператыў маралі. Этычны імператыў.

2. Тое, што і загадны лад (гл. лад ​2).

[Ад лац. imperativus — загадны.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Няма́ш ’няма’ (Нас., Касп., Гарэц., Сцяш.), нема́ш ’тс’ (ТС), німаш ’тс’ (Грыг., Касп., Бяльк., Сцяшк., Нік. Очерки, Сл. ПЗБ), сюды ж няма́шака (немашака, нямашка, німашака, нема́шэка, немашыка, нямашыка) ’тс’ (Нас., Гарэц., Касп., Шат., Мал.; мазыр., Шн. 2, Яруш., Гарэц., Сцяшк., Янк. 1, Яўс., Жд. 1, Сл. ПЗБ, ТС, Мат. Маг., Сл. Брэс., Мат. Гом.), нямашацька, нямашытка, нямашачка ’тс’ (Грыг., Бяльк., Нік. Очерки, Мат. Маг., Сл. ПЗБ), ст.-бел. немашъ (нимашъ) ’тс’ (XVI ст.). Паводле Карскага (2–3, 77; 369), форма 2 ас. адз. л. ад мець (< не маеш з кантракцыяй), аднак з большай верагоднасцю трактуецца як паланізм (< nie masz ’тс’, параўн. Карскі 2-3, 254; Кюнэ, Poln., 81; Булыка, Лекс. запазыч., 200), чаму ўсё ж пярэчыць надзвычай шырокае распаўсюджанне па ўсёй Беларусі. Грунтуючыся на прыслоўях тамашака, дармашака, суадносных з няма́шака (‑ка т. зв. пусты суфікс), Шуба (Прысл., 63) выводзіць ‑ш‑ з часціцы ж (гл.), што ў словах нямаш, тамаш, дармаш перастала ўспрымацца як часціца, параўн. немаж часу (мазыр., Мат.). Паводле Карскага (2–3, 69), формы алешака, дармашака ўтвораны пад уплывам нямаш, нямашака. Паходжанне канцавога зычнага (‑sz ці ż) дыскутавалася і ў польскай мове, параўн. Хмелёвец, PJ, 1921, 123–126. Цікавая абагульненая форма nimaš (jo sym nimaš, tyź nimaš, un nimaš) сустракаецца на польска-чэшскім паграніччы (JP, 44, 41), якая разглядаецца як кантактны («этычны») варыянт да nima (ESSJ SG, 2, 109). Няясна. На распаўсюджанне беларускага слова магло паўплываць літ. nėmàž ’німала, ніколькі, нічуць’ (ад mãžas ’малы, маленькі’, mažaĩ ’мала’).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)