жабрава́ць, -ру́ю, -ру́еш, -ру́е; -ру́й; незак.
1. Прасіць міласціну.
2. Пазычаць што-н., не маючы свайго (разм.).
Трэба ісці ж. плуга ў суседзяў.
Не ўмеў шанаваць — ідзі ж. (прыказка).
|| зак. вы́жабраваць, -рую, -руеш, -руе; -руй; -раваны.
|| наз. жабрава́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ахо́ўваць, -аю, -аеш, -ае; незак., каго-што.
1. Абараняць ад чыйго-н. нападу, вартаваць, сцерагчы.
Чыгунку ахоўвала ўзмоцненая варта.
2. Берагчы, шанаваць.
А. прыроду.
3. Засцерагаць ад чаго-н. шкоднага.
А. ад сонца.
|| зак. ахава́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. ахо́ва, -ы, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Паша́на ’павага’ (ТСБМ, Гарэц.), пашанаванне (у выразе: мець у пашанаванні) ’шанаваць’ (Нас.), дзярж. пашанота ’пашана, дагляд’ (Нар. сл.), пашанотны ’шаноўны, прыстойны’ (Нар. сл.). Да шанава́ць (гл.), якое з польск. szanować < ст.-польск. szonować < ням. schonen ’прыгожа з кім-н. абыходзіцца’ < schön ’прыгожа’ (Брукнер, 540).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сціць ’шанаваць, паважаць’ (Стан.), ст.-бел. учсты ’выказаць пашану, павагу’ (Статут 1529, 1588). Рэканструяваны Станкевічам на падставе старабеларускіх форм дзеяслоў, гл. чціць ’шанаваць’ (Некр. і Байк.); паводле Карскага (1, 201), аналагічна стараж.-рус. чьсти з пропускам цяжкавымаўляльнага с дае ў ст.-бел. чсты, цти, чти. Гл. чэсць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
святы́ня рел., перен. святы́ня, -ні ж.;
бере́чь как святы́ню шанава́ць як святы́ню.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
шанава́цца несов.
1. (быть осторожным) бере́чься; блюсти́ себя́;
2. страд. бере́чься; щади́ться; чти́ться; почита́ться; уважа́ться; см. шанава́ць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Прэ́ндаваць ’паважаць, шанаваць’ (брагін., З нар. сл.; Ян.). Укр. жытом. прэндовать ’прызнаваць’. Гл. апрандаваць (з цяжка вытлумачальным пераносам націску).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сацава́ць ’шанаваць, паважаць’ (дзятл., Сл. рэг. лекс.). З польск. szacować ’цаніць, ацэньваць’, ’паважаць’; польск. з ням. schätzen < Schatz ’скарб’, гл. Брукнер, 538.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
дорожи́ть несов.
1. (высоко ценить) даражы́ць;
на рабо́те им дорожат на рабо́це ім даража́ць;
2. (беречь) даражы́ць (кім, чым), шанава́ць (каго, што);
дорожи́ть свои́м здоро́вьем даражы́ць сваі́м здаро́ўем, шанава́ць сваё здаро́ўе.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
жабрава́ць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; незак.
Збіраць міласціну. Не ўмеў шанаваць — ідзі жабраваць. Прыказка. Хто з маладосці ні працуе, той на старасці жабруе. Прыказка. // што і чаго. Разм. Выпрошваць; дакучаць просьбамі. Селядцоў за суткі прапіваў .. заробак і пасля жабраваў махоркі ў рабочых. Пестрак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)