пацёрты, -ая, -ае.

1. Паношаны, са слядамі доўгага карыстання.

Пацёртае паліто.

2. перан. Пра твар, выгляд: змардаваны, нездаровы і нясвежы (разм.).

У цябе п. выгляд.

|| наз. пацёртасць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

дапато́пны, -ая, -ае (разм.).

1. Вельмі даўні, які нібыта існаваў да міфічнага біблейскага патопу.

Дапатопная жывёліна.

2. Старамодны, устарэлы (жарт., іран.).

Д. фасон.

У цябе, браце, нейкая дапатопная мэбля.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ко́лькі-не́будзь,

1. займ. і прысл. Некалькі, няпэўная колькасць.

У цябе ёсць к. грошай.

2. прысл. неазнач. У якой меры, ступені, наколькі.

Ты хоць к. думай над сваімі ўчынкамі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

штуко́віна, -ы, мн. -ы, -він, ж. (разм.).

Пра што-н., што выклікае здзіўленне, цікаўнасць ці якую-н. ацэнку.

Што гэта ў цябе за ш. ў руках? Такое падарожжа — цікавая ш.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

пяру́н, перуна́, мн. перуны́, перуно́ў, м.

Аглушальны ўдар грому.

П. ударыў у дрэва.

П. яго (цябе, яе, вас, іх) ведае (нічога невядома пра каго-, што-н.; разм.).

|| прым. перуно́вы, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Сы́ра ’міфічная істота’: каб цябе сыра ўбіла (Касп.), ’прастуда’: каб цябе сыра ламанула (Мат. Маг. 2), сы́ра: сыра переломила ’раптоўна памёр’ (Шымк. Собр.). Паводле Карскага (2–3, 325), эліпсіс з сырая зямля: каб цябе сырая зьела (“легко подразумевается земля”), аднак спалучэнні з рознымі дзеясловамі дэманструюць высокую ступень персаніфікацыі (табуізацыі?) першапачатковай семантыкі. Гл. сыры.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

каду́к, -а́, мн. -і́, -о́ў, м. (разм.).

Чорт, д’ябал.

Кадук з ім (з ёй) (разм.) — хай сабе будзе і так.

Кадук яго (цябе, яе, вас, іх) ведае (разм.) — нічога невядома пра каго-, што-н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

уда́ць, уда́м, удасі́, уда́сць; удадзі́м, удасце́, удаду́ць; уда́ў, удала́, -ло́; уда́й; уда́дзены; зак., каго (што) (разм.).

Выдаць, выкрыць каго-н.

Не бойся, я цябе не ўдам.

|| незак. удава́ць, удаю́, удае́ш, удае́; удаём, удаяце́, удаю́ць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

пашанава́ць, -ну́ю, -ну́еш, -ну́е; -ну́й; зак., каго-што.

1. Аднесціся клапатліва да каго-, чаго-н.

П. сваё здароўе.

2. Аднесціся з пашанай, павагай да каго-, чаго-н.

П. аўтарытэт.

Шануй людзей, то і людзі цябе пашануюць (прыказка).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ану́, выкл. (разм.).

1. Ужыв. для выражэння закліку або прымушэння да дзеяння.

Ану, за косы ды на лугі!

2. (з Р у спалучэнні з займ. 2 і 3 ас.). Адпавядае словам «адвяжыся», «адстань» і пад.

Ану цябе, Максім!

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)