Ёдка ’холадна і вільготна’ (Бяльк., ТСБМ), ёдкі ’пранізліва халодны’ (напр., аб вадзе) (Мат. Гом.), ёдка ’балюча ад холаду; колкі мароз’ (Гарэц., Др.-Падб.). Арэал распаўсюджання — уласна беларускі (усходнія раёны). Рус. смал. ёдко ’холадна’. Ці не звязана з едкі < есці? Параўн. кусачы мароз.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
бяле́сы, ‑ая, ‑ае.
Тое, што і бялёсы. Неба, усцяж засланае бялесымі воблакамі, пазірала непрыветна і холадна. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падману́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́; -ма́нуты; зак., каго-што.
1. Увесці ў зман каго-н., наўмысна сказаўшы няпраўду.
Ці ты падмануў, ці на самай справе холадна на дварэ?
2. Не выканаць абяцання, ашукаць. —
Не падманеш? Прыедзеш у тэрмін? — Не падману.
|| незак. падма́нваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. падма́н, -у, м.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
зі́мна, безас. у знач. вык.
Разм. Холадна. І сумна і зімна Старому слану. Далёкую згадвае ён старану. Зарыцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́дужаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
Разм. Выстаяць, выцерпець, перанесці якую‑н. нягоду. [Вучоны:] — Наступіла зіма. Стала холадна, голадна... Думаў, што не выдужаю... Новікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
маро́зна,
1. Прысл. да марозны (у 1 знач.).
2. безас. у знач. вык. Холадна, моцны мароз. Куцця. Марозна. Хмурнавата. Сняжок падкідвае заўзята. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
застудзі́цца, ‑студжуся, ‑студзішся, ‑студзіцца; зак.
Разм. Тое, што і прастудзіцца. Неяк застудзіўся .. [дзед] на рабоце, прастыў. Лынькоў. — На лузе яшчэ холадна ноччу, можна застудзіцца. Даніленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сырава́та, безас. у знач. вык.
Пра наяўнасць вільгаці дзе‑н. — Не, там [на свежым паветры] сыравата, а пад раніцу холадна, — азваўся з цёмнага кута Марынчук. С. Александровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
негасцінна; холадна (перан.)
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
Мляно́, мля́но ’туманна’ (бяроз., Шатал, брэсц., Сл. Брэс.). У выніку кантамінацыі польск. mglawo ’тс’ і бел. туманна. Націск на канчатку такіх прыслоўяў з’яўляецца характэрным для ц.-палес. тэрыторыі, параўн. драг. холодно́ ’холадна’, выдрано́ ’месца, дзе ёсць рэха’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)