зае́зджваць

‘уезджваць, утрамбоўваць што-небудзь; замучваць каго-небудзь яздой, цяжкімі жыццёвымі абставінамі’

дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. зае́зджваю зае́зджваем
2-я ас. зае́зджваеш зае́зджваеце
3-я ас. зае́зджвае зае́зджваюць
Прошлы час
м. зае́зджваў зае́зджвалі
ж. зае́зджвала
н. зае́зджвала
Загадны лад
2-я ас. зае́зджвай зае́зджвайце
Дзеепрыслоўе
цяп. час зае́зджваючы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

*Прыталава́ты, прытолова́тый ’пахілы (пра страху)’ (лун., Шатал.). Да талава́ць ’утрамбоўваць, вытоптваць, утоптваць’ (гл.); у гэтым выпадку, відаць, ’прыціснутая, прыплюснутая (страха)’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

утрамбо́ўвацца несов.

1. утрамбо́вываться; (о дороге — ещё) уе́зживаться, ука́тываться;

2. страд. утрамбо́вываться; уе́зживаться, ука́тываться; втрамбо́вываться; см. утрамбо́ўваць

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ука́тывать​I несов. (к уката́ть)

1. (дорогу) уе́зджваць, аб’е́зджваць, абабіва́ць, утрамбо́ўваць;

2. (войлок) зва́льваць, ува́льваць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

уе́зживать несов., прост.

1. (укатывать, утрамбовывать) уе́зджваць, аб’е́зджваць, абабіва́ць, утрамбо́ўваць;

2. (измучивать ездой) зае́зджваць, заму́чваць (яздо́й);

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Тапта́ць 1 ’прымінаць нагамі, дратаваць’, ’зношваць абутак’, ’груба зневажаць, прыніжаць’, ’наспех упіхваць, складваць’ (ТСБМ, Ласт.), ’тупаць, мясіць’ (Некр. і Байк.), ’уціскаць, ушчыльняць нагамі’, ’драць абутак’ (Варл.), ’утрамбоўваць, націскаць’, ’выконваць хатнюю працу’ (Сл. ПЗБ), ’есці ўсухамятку’ (Марц.), ’есці’ (Сл. рэг. лекс.), ’выціскаць мёд з сотаў’ (ст.-дар., ЛА, 1), ’заганяць рыбу ў сетку, боўтаючы нагамі’ (полац., З нар. сл.), топта́ць ’утрамбоўваць, ушчыльняць’, экспр. ’есці’ (ТС), ст.-бел. топтати ’наступаць нагой’ (Сл. Скар.), ’нацягваць, націскаць’ (Альтбаўэр). Укр. топта́ти, рус. топта́ть, польск. deptać, чэш. deptati, славац. deptať, в.-луж. teptać, н.-луж. teptaś, славен. teptáti ’наступаць нагамі’, балг. тъптя́, тъ́пча ’тс’, ’пічкаць, есці’, ст.-слав. тъпътати ’ступаць, гнясці’. З прасл. *tъpъtati ’тс’, праз чаргаванне галосных звязана з *tupati ’тупаць’. Гукапераймальны дзеяслоў, паралельны да *topati ’топаць, тупаць’. Далей супастаўляюць са ст.-інд. tupáti, tópati, túmpati, tumpáti ’раніць’, з грэч. τΰπτω ’б’ю, сяку’, лат. staũpe ’сляды конскіх капытоў’ (Фасмер, 4, 80; Брукнер, 87; Махэк₂, 115; ЕСУМ, 5, 601).

Тапта́ць 2 ’апладняць (пра птушак)’ (Сл. ПЗБ, ЛА, 1), тапта́цца ’блуднічаць, тварыць пералюбы’ (Ласт.), сюды ж топту́н ’певень’ (Мат. Маг.). Параўн. польск. дыял. deptać ’тс’, каш. deptać, dejptać ’апладняць (пра птушак)’. Эўфемізм, утвораны праз звужэнне або канкрэтызацыю значэння дзеяслова тапта́ць 1 (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

нака́тывать​I несов. (к наката́ть)

1. нако́чваць;

нака́тывать брёвна нако́чваць бярве́нне;

2. (наготавливать, катая) нака́чваць;

3. (дорогу) нае́зджваць; аб’язджа́ць; (утрамбовывать) утрамбо́ўваць;

4. типогр. нака́тваць;

нака́тывать набо́р нака́тваць набо́р;

5. (навёртывать, наматывать, катаясь) разг. накру́чваць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

убива́ть несов.

1. (умерщвлять) забіва́ць;

2. перен. (уничтожать) ні́шчыць, знішча́ць;

3. перен. (глубоко огорчать, приводить в отчаяние) прыбіва́ць, прыгнята́ць, прыво́дзіць у ро́спач; (ошеломлять) ашаламля́ць;

4. перен. (тратить на что-л.) разг. тра́ціць; (издерживать — ещё) расхо́даваць, выдатко́ўваць; (о времени) марнава́ць;

5. (уплотнять, утрамбовывать) разг. убіва́ць, утрамбо́ўваць;

6. (покрывать) карт., разг. біць; см. уби́ть;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)