упря́миться несов. упа́рціцца, упіра́цца, нараві́цца, нату́рыцца;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
фардыба́чыць
‘дзёрзка супраціўляцца, упарціцца’
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
фардыба́чу |
фардыба́чым |
| 2-я ас. |
фардыба́чыш |
фардыба́чыце |
| 3-я ас. |
фардыба́чыць |
фардыба́чаць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
фардыба́чыў |
фардыба́чылі |
| ж. |
фардыба́чыла |
| н. |
фардыба́чыла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
фардыба́ч |
фардыба́чце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
фардыба́чачы |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
капы́рсціцца, ‑ршчуся, ‑рсцішся, ‑рсціцца; незак.
Абл. Упарціцца, наравіцца; капрызіць. [Марце] думалася.., што дачка капырсціцца толькі датуль, пакуль справа не пастаўлена насур’ёз. Гартны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
заўпа́рціцца, ‑рчуся, ‑рцішся, ‑рціцца; зак.
Разм. Пачаць упарціцца. // Праявіць непакорнасць, упартасць. — Маці тут жа хацела мяне забраць з сенажаці, але я заўпарціўся. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тапы́рыцца, -руся, -рышся, -рыцца; незак.
1. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Падымацца ўверх, стаяць тарчма (пра валасы, шэрсць і пад.).
2. перан. Быць незадаволеным чым-н.; упарціцца.
|| зак. устапы́рыцца, 1 і 2 ас. звычайна не ўжыв., -рыцца (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
арта́читься несов., разг. упіра́цца, нараві́цца, упа́рціцца;
полно тебе арта́читься го́дзе табе́ нараві́цца (упіра́цца).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
нараві́цца, ‑раўлюся, ‑ровішся, ‑ровіцца; незак.
1. Упарціцца, паказваць свой нораў. Конь спачатку не хацеў насіць чалавека на сваёй спіне, іржаў, брыкаўся, наравіўся. Бядуля.
2. Прыладжвацца, прыстасоўвацца. Па чорнай верхаводцы .. [байцы] прайшлі ціха, а потым боты ў кожнага хлюпалі, і трэба было вельмі наравіцца, каб не рабіць шуму. Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Рэ́мствоваць ’злоснічаць, абгаворваць, ганіць’ (ТС), рымстава́ць ’злавацца’ (жлоб., Жыв. сл.), рымсава́ць ’плакаць, упарціцца’ (чач., Жыв. НС). Рус. ре́мство ’нянавісць; злосць’, ремствовать ’ненавідзець’, укр. ре́мство, ремст ’абурэнне’, ремствувати ’наракаць’. Мацэнаўэр (LF 16, 181) параўноўвае з літ. susiremti ’уперціся супраць каго-небудзь’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Супара́т ’упарты’ (Нас., Бяльк., Мат. Маг., Юрч.), ’упарты, непаслухмяны’, ’супраціўнік, вораг, бунтаўнік’ (Гарэц.), ’супернік’ (Беларусіка, 19, 224), супара́тка ’ўпартая жанчына’, супара́тываць ’упарціцца; барухацца, супраціўляцца’ (Нас., Юрч.). Дэрыват ад супар (гл.) з суф. ‑ат, аб якім гл. Сцяцко, Афікс. наз., 120.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ *Кандры́чка, кандрэчка ’худая, шустрая, натурыстая кабета з выкрутасамі’ (драг., Нар. словатв.). Рус. пск., цвяр. кан- дрычиіь ’біць’, смал. ’здзекавацца, мучыць’, валаг. ’упарціцца, упірацца’, валаг., кур., маск. кандрычиться ’тс’, стаўрап. ’капрызіць’, бран. кандрючить ’наравіцца’. Утворана ад дра‑ чыць. дранчыць (< прасл. dročiti гл. SP, 4, 252–253; ТрубачЬў, Эт. сл., 5, 122–123) і прыстаўкі ка‑ з інфіксам ‑н‑ (Фасмер, 2, 179).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)