культу́рнасць, ‑і, ж.
Узровень, ступень культуры (у 4 знач.). Аб культурнасці жыхароў інтэрната сведчыць добры густ у аздабленні сцен. «Беларусь».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рэнтге́н², -а, мн. -ы, -аў і пры падліку пераважна рэнтге́н, м.
1. Апарат для прасвечвання.
Р. паказаў змены касцявой тканкі.
Уключыць р.
2. Пазасістэмная адзінка вымярэння дозы рэнтгенаўскага ці гама-выпрамяненняў.
Узровень радыяцыі склаў трыццаць рэнтгенаў у гадзіну.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
нулявы́, ‑ая, ‑ое.
Які раўняецца нулю (у 1, 2 знач.). Нулявая ступень. Нулявая тэмпература. Нулявы канчатак слова.
•••
Нулявая стрыжка гл. стрыжка.
Нулявы ўзровень гл. узровень.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
павы́сіцца, -ы́шуся, -ы́сішся, -ы́сіцца; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Стаць больш высокім.
Узровень вады павысіўся.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Узмацніцца, палепшыцца, удасканаліцца.
Цікавасць да кніг павысілася.
Веды вучняў павысіліся.
3. Перайсці на больш высокую аплату працы (разм.).
Павысілася па службе.
|| незак. павыша́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вышэ́й.
1. прыназ. з Р. За межамі, звыш чаго-н., па-за чым-н.
Гэта в. майго разумення.
2. прыназ. з Р. Больш за які-н. узровень або ўверх ад якога-н. месца.
Тэмпература в. нуля.
Пабіць руку в. локця.
3. прысл. У папярэднім месцы прамовы, тэксту.
Як было сказана в.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ступень, узровень, стадыя, этап, фаза
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
пані́зіць, -ніжу, -нізіш, -нізіць; -ніжаны; зак., каго-што.
Зрабіць больш нізкім (у 2, 3 і 7 знач.).
П. цэны.
П. узровень вады.
П. каго-н. па пасадзе.
П. напружанне ў электрасетцы.
П. гук.
◊
Панізіць голас — пачаць гаварыць цішэй, ціха.
|| незак. паніжа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. паніжэ́нне, -я, н.; прым. паніжа́льны, -ая, -ае (спец.).
Паніжальная падстанцыя.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ураджа́йнасць, ‑і, ж.
1. Здольнасць глебы, расліны і пад. даваць пэўны ўраджай. Павысіць ураджайнасць ільну. □ [Лясніцкі:] — Колькі трэба будзе працы прыкласці, каб вярнуць зямлі даваенную ўраджайнасць. Шамякін.
2. Узровень ураджаю з пэўнай плошчы пасеву. Падлічыць ураджайнасць бульбы з аднаго гектара.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паня́цце, -я, мн. -і, -яў, н.
1. Лагічна аформленая думка аб прадмеце, з’яве; ідэя чаго-н.
П. прыбавачнай вартасці.
2. Уяўленне, звесткі пра што-н.
Даць п. пра што-н. Мець п. аб чым-н.
3. звычайна мн. Спосаб, узровень разумення чаго-н.
Паводле нашых паняццяў усё гэта павінна быць па-іншаму.
|| прым. паняці́йны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
інтэле́кт, ‑у, М ‑кце, м.
Розум, здольнасць чалавека мысліць, разважаць. Тонкі інтэлект. □ [Чалавек], які ўдасканальвае свой інтэлект, імкнецца самага добрага, светлага.. — ён, сапраўды самы прыгожы. Дубоўка. // Узровень разумовага развіцця. Чалавек вялікага жыццёвага вопыту і багатага інтэлекту. Адам Юр’евіч вельмі сур’ёзна ставіўся да выхавання дзяцей. Майхровіч.
[Лац. intellectus.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)