Вао́даль ’удалечыні’ (Нас.). Прэфіксальнае ўтварэнне ад прыслоўя *о́даль (< даль); параўн. рус. поодаль.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
зацямне́цца, ‑еецца; зак.
Разм. Тое, што і зацямнець. Удалечыні, дзе ляжала ціхае поле, зацямнелася вялікая вёска. Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пажаўце́лы, ‑ая, ‑ае.
Які зрабіўся жоўтым, пажаўцеў. Удалечыні віднеўся пажаўцелы бярэзнік. Пальчэўскі. Сабіна вышывае: у руках у яе белая.. пажаўцелая ад часу, кофта. Ракітны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сіне́цца несов. сине́ться, сине́ть;
удалечыні́ ~не́ўся бор — вдали́ сине́лся бор
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
видне́ться несов. відне́цца, віда́ць (в прошедшем времени переводится со вспомогательным глаголом быць), быць ба́чным;
вдали́ видне́лись го́ры удалечыні́ былі́ віда́ць (ба́чны) го́ры, удалечыні́ відне́ліся го́ры.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
страка́цець, 1 і 2 ас. не ўжыв., -ее; незак.
1. Вылучацца сваёй стракатасцю; пярэсціцца.
Удалечыні стракацее асенні лес.
2. чым або ад чаго. Быць стракатым ад чаго-н.
Луг стракацеў рамонкамі і смолкай.
2. Станавіцца стракатым.
Вуліца стракацела сцягамі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
заме́ціць, -ме́чу, -ме́ціш, -ме́ціць; -ме́чаны; зак. (разм.).
1. каго-што і са злуч. «што», «як». Убачыць, угледзець.
З. удалечыні агеньчык. 3., што слухачы стаміліся.
2. каго-што. Адзначыць у памяці, запомніць, памеціць, прымеціць.
З. падазронага чалавека.
З. дарогу ў лесе.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
абазна́чыцца сов. (стать заметным) обозна́читься;
удалечыні́ ~чыліся го́ры — вдали́ обозна́чились го́ры
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
уда́лечы, прысл.
Абл. Удалечыні. Усё ўдалечы зацягнула дымам. Мележ. А трава высокая, густая, Не акінуць вокам луг такі, То бяжыць і ўдалечы знікае, То падходзіць блізка да ракі. Астрэйка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тума́ніцца, 1 і 2 ас. звычайна не ўжыв., -іцца; незак.
1. Засцілацца, ахутвацца туманам.
Удалечыні туманіцца лес.
2. перан. Пра вочы, погляд, памяць і пад.: пазбаўляцца здольнасці добра бачыць, разумець (разм.).
Галава туманіцца.
|| зак. затума́ніцца, 1 і 2 ас. звычайна не ўжыв., -іцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)