пацвялі́цца, ‑цвялюся, ‑цвелішся, ‑цвеліцца; зак.
Разм. Цвяліцца некаторы час. Любіў .. [Міхал] базарны тлум, мнагалюддзе, любіў паштурхацца каля прылаўкаў, пацвяліцца з вострымі на язык цёткамі. Карпаў. Не было ніякага сумнення, што пара «месераў» толькі пацвялілася. Асноўная схватка наперадзе. Алешка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
парка́ль, ‑ю, м.
Лёгкая баваўняная аднаколерная або з набіўным малюнкам тканіна. У скрутку быў паркаль — метраў з чатыры — у чорную крапінку. Лупсякоў. Глеб Іванавіч узышоў на драўляную трыбуну, прыкрытую чырвоным паркалем, узняў зялёны вучнёўскі сшытак, і тлум угаманіўся. Дуброўскі.
[Фр. percale.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Натоўп ’тлум, мноства людзей’ (Некр. і Байк., БРС, ТСБМ), у 20‑я гады таксама на́таўп (Некр. і Байк.). Аддзеяслоўны назоўнік, параўн. натоўпіцца ’набіцца гурбою, мноствам людзей’ (Нас.), да тоўпіцца (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
рознагало́сы, ‑ая, ‑ае.
Які адрозніваецца ад іншага (іншых) голасам, гучаннем. Тысячы рознагалосых птушак напоўнілі паветра свістам, шчэбетам і спевамі. Колас. Івана Лыкава падтрымалі рознагалосыя воклічы. Арабей. // Такі, у якім чутны розныя галасы. Рознагалосыя спевы. Рознагалосы тлум. □ З самай раніцы лес напоўніўся рознагалосым гоманам. Вірня.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Таўпа́ ’натоўп, тлум’ (Нас., Ласт., Некр. і Байк., Бяльк., Федар. 4, Растарг.), талпа́ ’натоўп’ (Ян.), ст.-бел. толпа ’тс’ (канец XV ст., КГС). Параўн. укр. товпа́ ’тс’, рус. толпа́ ’тс’, стараж.-рус. тълпа ’тс’, чэш., славац. tlupa ’натоўп, тлум’ (з рускай, гл. Махэк₂, 646), балг. тълпа ’натоўп’, макед. толпа ’тс’. Прасл. *tъlpa або *tьlpa, аддзеяслоўны назоўнік ад tъlpiti (гл. тоўпіць), роднасны літ. talpà ’ёмістасць, аб’ём’, лат. talpa ’памяшканне’, ст.-інд. tálpuḥ ’ложа, сядзенне’, talpã ’тс’ (Фасмер, 4, 74; ЕСУМ, 5, 588).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Талма́чыць ’тармасіць’ (узд., Жд. 3). Параўн. смален. талмата́ ’шум, мітусня’, якое Ліўканен (Отглаг. сущ., 172) узводзіць да *tъlmъ, гл. тлум (< *tьlp‑mъ), што сумніўна. Паводле Фасмера (5, 15), з *тълмота. Параўн. фанетычна блізкае няяснага паходжання талмак (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тлуна́ ’непатрэбныя рэчы’ (чэрв., Жд. 3). Відаць, аддзеяслоўны назоўнік, параўн. тлу́ніць ’збіраць грошы’ (ТС). Да тлум 1, тлуміць (гл.) з менай м > н, як у клумак/клунак, параўн. польск. tłum ’вялікая колькасць, мноства’, tłumić ’заціскаць’ і пад.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
разме́раны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад размераць.
2. Рытмічны, павольны. Размераныя крокі. □ Невысокі хударлявы чалавек размеранаю роўнаю хадою ідзе лесам. Колас.
3. Падпарадкаваны пэўным правілам, распарадку. Міця любіць тлум, беганіну вялікіх школьных зборышч, зусім не падобных на размераныя вучэбныя дні з дзяжурнымі на калідорах, строгімі позіркамі настаўнікаў, званкамі. Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Клум ’шум, тлум, турбота, чуткі’ (Нас., Гарэц., Мат. Маг., Юрч., Др.-Падб.). Талькі беларускае. Смал. клум ’мітусня, беганіна’, клуміць ’турбаваць, дурыць’ уключаецца ў беларускі арэал. Лічыцца пранікненнем з польск. tłum ’натоўп’, tłumić ’падаўляць’ (Фасмер, 2, 255). Параўн. клуміць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
відо́вішча, ‑а, н.
1. Тое, што паўстае, адкрываецца перад вачамі, з’яўляецца прадметам агляду. Было ў дарозе шмат відовішч, Малюнкаў розных, гора, слёз, Што тлум людскі з сабою нёс. Колас. Каровы, устрывожаныя відовішчам агню, збіліся ў гурт і наперабой рыкалі. Навуменка.
2. Паказ, прадстаўленне (тэатральнае, цыркавое і пад.). Рыхтавалася цудоўнае відовішча. Выступалі лёгкаатлеты Беларускай чыгункі. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)