гарачыня́, -і́, ж.
1. Гарачае, моцна нагрэтае паветра.
У хаце была г.
Ну і г. сёлета ў ліпені!
2. Цеплыня арганізма, выкліканая прылівам крыві ў час моцнага душэўнага ўзбуджэння.
Усё цела налілося гарачынёй.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
неўмало́тны с.-х. неумоло́тный;
сёлета ~нае жы́та — в э́том году́ неумоло́тная рожь
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Сёлетка ‘цялушка-сяголетак’ (барыс., Сл. ПЗБ; Нас., Касп., Шатал.), сёлетак, сёлетка ‘гэтага году (птушка і г. д.)’ (Янк. 3.), сілято́чык ‘тс’ (Бяльк.), сёлітнік ‘сяголетак’ (глыб., Сл. ПЗБ). Суфіксальны дэрыват ад сёлета (гл.). Да сёлета, сёлетні (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
валасі́на, ‑ы, ж.
Адзінкавы волас. — Добрае лета сёлета будзе. Ураджайнае, — пагладжваў рэдкія валасіны барады Хасан. Даніленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
по́зні, -яя, -яе.
1. Пра час дня, года, перыяд развіцця чаго-н.: які набліжаецца да свайго канца, ужо праходзіць.
П. вечар.
Позняя восень.
2. Які затрымаўся з наступленнем, запознены.
П. прыход.
Сёлета вясна позняя.
Позняе раскаянне.
3. Які паяўляецца пасля ўсіх іншых.
Познія кветкі.
Познія гатункі яблыкаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
всхо́ды усхо́ды, -даў ед. нет; (озимые) рунь, род. ру́ні ж.;
ны́нче всхо́ды хороши́ сёлета ўсхо́ды до́брыя;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Молакі ’малако’ (Нас.) у выразе: сёлета ў кароў молакаў мала — ведзьмы молакі адбіраюць. Да малако (гл.). Няясным застаецца ўжыванне лексемы ў мн. л.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Но́нічы, ноньчы ’сёлета’ (Сл. ПЗБ), ’сёлета; сягоння, цяпер’ (бешанк., Нар. сл.), сюды ж таксама ноненны ’сяголетні’ (Сл. ПЗБ). Магчыма, запазычанне з рус. ноньче ’тс’ (праз мову мясцовых жыхароў-старавераў), аднак суфікс ‑ч‑ы, адзначаны, паводле Шубы (Прыслоўе, 63), у нонячы ’тс’ побач з заўтрачы, сённечы і пад., ставіць пад сумненне такую магчымасць. Хутчэй за ўсё, мясцовае ўтварэнне ад ноні ’тс’ (< прасл. *пъпё), варыянт ніні, ніня (гл.) (Фасмер, 3, 82).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
струхне́лы, ‑ая, ‑ае.
Разм. Тое, што і струхлелы. І яшчэ .. [Ігнат] падумаў, што не паспеў сёлета падважыць хату, каб замяніць два струхнелыя вянкі. Чыгрынаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Сілітава́ць ‘спяшацца’ (Касп.). Ад *сіліць (гл.) < сіла з суф. дзеяслова незак. трыв. ‑ав‑. Менш верагодна ад сёлета (гл.) з дыялектнай фанетыкай, г. зн. ‘зрабіць яшчэ ў гэтым годзе’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)